آرامگاه سعدی
آرامگاه سعدی که به سعدیه نیز شهرت دارد در تنگ سعدی واقع در شمال شرقی شهر شیراز قرار دارد و بعد از حافظیه دومین پایگاه فرهنگی و محل گردهمایی ادب دوستان در این شهر به شمار میرود. آرامگاه شیخ اجل در دامنه کوهی به نام فهندژ (پهندژ) و در قریهای به همین نام واقع شده است. هم اکنون این قریه با اتصال به شهر به شهرک سعدی معروف است.
شیخ مصلح الدین عبدالله شیرازی مشهور به شیخ سعدی شاعر و نویسنده بزرگ ایران به سال ۶۰۰ هجری قمری در شیراز به دنیا آمد و در سال ۶۹۴ هجری قمری در همین شهر وفات یافت. در باب تاریخ ولادت سعدی اختلاف بسیار است، چنان که نام او و پدرش را گوناگون نوشتهاند و ولادتش را از ۵۷۱ تا ۶۰۶ هجری قمری احتمال دادهاند. همچنین در تاریخ وفاتش سال ۶۹۰ و ۶۹۵ هجری قمری نیز ذکر شده است. آثار سعدی متنوع و بسیار است و تمام آنها تحت عنوان کلیات سعدی جمع آوری و تدوین شده که مهمترین آنها بوستان و گلستان است. وی در شیراز و نظامیه بغداد به تحصیل پرداخت و سپس سفری طولانی به بینالنهرین، شام، حجاز و شمال آفریقا کرد و پس از کسب تجارب فراوان به شیراز بازگشت.
مکانی که اکنون آرامگاه سعدی است، در ابتدا خانقاه شیخ بوده که وی اواخر عمرش را در آنجا گذرانده و سپس در همان جا دفن شده است.
در داخل آرامگاه هفت کتیبه از گلستان و بوستان به خط استاد بوذری نوشته شده است. در زیرزمین این مکان حوضخانهای با آب زلال و ماهیهای زیبا وجود دارد که استراحتگاه مسافران و گردشگران نیز محسوب میشود. محوطه باغ به سبک ایرانی گلکاری، درختکاری و باغچه بندی شده است. در وسط حیاط دو حوض مستطیل شکل، با جهت شمالی-جنوبی در دو طرف محوطه آرامگاه قرار دارد و حوض دیگری در جهت شرقی-غربی در مقابل ایوان اصلی بنا واقع شده است.
در پشت باغ دلگشا و نرسیده به آرامگاه سعدی در خیابان اصلی آبشار مصنوعی بسیار زیبایی وجود دارد که مسافران و گردشگران قبل از ورود به آرامگاه سعدی ساعتی را در کنار آن به تفریح و استراحت و کوه نوردی میپردازند که دیدن آن خالی از لطف نیست.
این اثر در تاریخ ۱۸ آذر ۱۳۵۴ به شماره ۱۰۱۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.