موزهی پست و مخابرات تهران
موزه پست و مخابرات در بهمن ماه 1369 شروع به کار کرد. این موزه در یکی از قدیمیترین و شکیلترین عمارتهای دولتی تأسیس شده است که از دو طبقه بنا متشکل از سالنها و غرفههای متعدد تشکیل شده و مکانی مناسب جهت بازدید مشتاقان دیدار آثار تاریخی و کهن است.
در موزهی پست نمونههایی از قدیمیترین نوشتافزارها و ارسال مرسولات پستی و چاپاری تلفنهای اولیه (مشهور به هندلی با مراکزی ۲۰ و ۳۰ شمارهای) تلگرامهای مورس، تمبرها و دیگر ابزار ارتباطات و مخابرات از کبوترنامه بر تا ماهواره به نمایش گذاشته شده است.
موزهی پست و مخابرات از هشت غرفه تشکیل گردیده است که در دو طبقه بنا قرار گرفتهاند. طبقه اول شامل غرفههای تشریفات یا وزرا است. سالن تمبرهای داخلی شامل 1100 سری تمبر از سه دوره قاجاریه، پهلوی و جمهوری اسلامی است و نیز دو ویترین مربوط به کلیشهی ادیسون و کلیشهی تمبر احمدشاه و در انتهای سالن، ماکت پستچی زمان قاجاریه و نمادی از کوچهی پست قرار دارد.
غرفهی اشیای پستی شامل صندوقهای پستی دورهی پهلوی، انواع مهرهای دستی، گرد، ساده، بیضی، مستطیل و غلتکی، نمونههای مهرهای مصرفی دفاتر پست خارج از کشور، مهر روز جمهوری اسلامی، انواع حکمهای دولتی، حکومتی، دستگاههای دستی و برقی قدیمی ابطال تمبر، دستگاههای دستی و برقی قدیمی نقش تمبر، دستگاه تایپ قدیمی و ویترینهایی از قبیل ویترین سیم و سرب و انواع پلمپ شکن، وسایل و پاکتهای پست مالی، قاب عکسهای وسایل پستی دورهی قاجاریه و تصاویر کارکنان پست دوره قاجار است.
موزهی ارتباطات (پست و مخابرات) در حال حاضر در بال شرقی (پست ایالتی سابق) مورد بهره برداری قرار گرفتهاست و دارای غرفههای به شرح ذیل است:
ـ غرفهی وزرا (تشریفات):
این غرفه شامل تصاویری از وزرای پست و تلگراف و تلفن از اولین وزیر وزارت تلگراف (علی قلی خان مخبرالدوله) (1255 هجری شمسی/ 1293 هجری قمری) تا وزیر وقت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تعداد 72 وزیر شناسایی و به نمایش گذاشته شدهاست.
ـ غرفهی اشیا پستی:
شامل صندوقهای پستی دورهی پهلوی، انواع مهرهای دستی (نوع گرد، ساده، بیضی، مستطیل و غلتکی)، نمونه مهرهای مصرفی دفاتر پست خارج از کشور، مهر مخصوص سورشارژ دوره قاجار، دستگاههای ابطال تمبر دستی و برقی، دستگاههای نقش تمبر دستی و برقی قدیمی، تایپ قدیمی و انواع ترازوهای قدیمی پست، نمونه صندوقهای پستی کشورهای مختلف و نیز پانلهای عکس ادارات پست کشورهای مختلف، نحوهی حمل و نقل مرسولههای پستی و نمونه لباسهای رسمی کارکنان پست کشورهای مختلف است.
ـ غرفهی باسکولها و صندوقهای پستی:
در این غرفه نمونهای از باسکولهای پستی که مرسولات سنگین پستی را با آنها وزن میکردند و هم چنین نمونه صندوقهای پستی و صندوق امانات که زمان قاجار در پستخانهها، اشیای قیمتی، پول و تمبر در آنها نگهداری میگردید، قرار دارد. قسمتی از این فضا به نام «پست در جنگ» مزین به تصاویر شهدای پست و صندوقهای پستی است که در جنگ تحمیلی مورد اصابت گلولههای دشمن قرار گرفتهاند.
ـ کتابخانهی موزهی پست و مخابرات:
کتابخانهی موزه شامل تعدادی کتاب و نشریات در زمینهی تاریخچهی پست و تلگراف و تلفن، تمبر و منابع قدیمی از امور ارتباطات هنر، تاریخ و معماری و … به زبانهای فارسی، لاتین، فرانسوی و غیره وجود دارد که استفاده از این کتابخانه برای علاقهمندان و پژوهشگران در اوقات بازدید از موزه امکانپذیر است.
ـ سالن تمبرهای داخلی و خارجی:
با توجه به قدمت تاریخی تمبر در ایران (1247 هجری شمسی) در این سالن تمبرهای داخلی شامل سه دورهی تاریخی: قاجار (1276- 1288 هجری شمسی)، پهلوی (1304 - 1357 هجری شمسی) و جمهوری اسلامی از سال 57 تا کنون به نمایش گذاشته شدهاست. هم چنین در این سالن میتوان با تعدادی از طرحهای اصلی تمبر (اورژینال) قبل و بعد از انقلاب نیز آشنا شد.
در بخش تمبرهای خارجی (بین المللی) قطعههایی از تمبرهای منتشر شده توسط 198 کشور عضو اتحادیه جهانی پست و هم چنین پانل کوپنهای پستی بین المللی (I.R.C) به نمایش گذاشته شدهاست.
ـ سالن مخابرات:
از مورس تا ماهوارهی زهره، تله تایپ، تلگراف، تلکس، فاکس و نمونه تیر و سیم. انواع کابلهای مسی، فیبر نوری، دیش ماهواره، مرکز تلفن خودکار و وسایل ارتباطی مورد استفاده در جادهها و ارتفاعات، انواع دستگاه تلفن: مغناطیسی صد شمارهای قدیمی، دیواری، دستگاههای ارتباطی قدیمی شامل دستگاه گیرنده - فرستنده، تلفن، بیسیم، میز، سوییچ برد، دستگاه اندازه گیری و آزمایش خطوط کاربر و تلفنهای مغناطیسی رومیزی در این غرفه به نمایش گذاشته شدهاست. در این غرفه، یک ویترین افقی مربوط به نمونه دستخط امام خمینی (ره) در خصوص ثبت تلفن منزل ایشان به ادارهی تلفن شهرستان قم در سال 1341 نیز به نمایش گذاشته شدهاست.
ـ سالن کنفرانس:
این سالن زیبا برای جلسات اداری هیئت امنای موزهی ارتباطات، سخنرانیهای مطبوعاتی و جلسات تشریفاتی با مساحتی حدودا 500 مترمربع و ظرفیت 200 نفر در طبقهی دوم مجموعه واقع گردیدهاست.
ـ حیاط مرکزی:
حیاط مرکزی برای برگزاری مراسمی از قبیل مراسم تمبر مشترک با سایر کشورها، نمایشگاههای موقت تمبر به مناسبتهای مختلف، و هم چنین تصاویر تمبرهای مشترک انتشار یافته با سایر کشورها و ارگانهای داخلی و پاکتهای مهر روز و نیز آرم پستی کشورهای مختلف عضو اتحادیه جهانی پست (U.P.U) مورد استفاده قرار میگیرد.
ـ چایخانه سنتی:
دارای محیطی فرحبخش و با الهام از ساختار معماری سنتی ایجاد گردیده و برای پذیرایی از گروههای مختلف بازدید کننده و مقامات در نظر گرفته شدهاست.
فروشگاه:
ـ به منظور دسترسی علاقهمندان به آلبومهای تمبر و امور کارشناسی تمبر، کارت پستالها و پاکتهای مهر روز، در تمامی ساعات فعالیت موزه، آمادهی ارائه خدمات است.