مقدمه
نقد ادبی که روشی موشکافانه به مثابه کاوش در درک ساختار و معاني متن ادبی است، گستره‌ی وسیعی را دربردارد؛ زيرا ساختار و محتوا، زمان و شرایط اجتماعی، سیاسی و تاریخی پدید آمدن اثر، خصوصیات شخصیتی، ذهنی، فکری و فلسفه‌ی زندگی نویسنده را شامل می‌شود.
در نقد ادبي، با نفوذ به دنیای ساختار و محتوای اثر، پنجره‌هاي ديگري به سوي متن گشوده مي‌شود و مخاطبان نقد، در جریان دیدگاه‌های متفاوت و دیگرگون و روشنگرانه با متن ادبی قرار می‌گیرند.
در اين مقاله اين سؤال‌ها مطرح است: در ادبیات کودک که مخاطبان اصلی آن کودکان و نوجوانان هستند، «آيا ضرورت دارد»، برای این مخاطبان خاص، آثار ادبی مورد نقد و تحلیل قرار گیرند؟ آيا رويکردهاي گوناگون نقد در آثار ادبي نوجوانان، مي‌توانند متناسب با توانايي و رشد شناختي، فکري و ذهني، ميزان دانش، نیاز و علاقه‌ی آن‌ها به‌گونه‌اي مورد تحليل و نقد قرار گيرند که به مخاطبان نوجوان در زمينه‌ی رويکردهاي گوناگون «به‌گونه‌اي لذت‌بخش و مؤثر آگاهي دهد و بر دانش آن‌ها بيفزايد؟» در واقع، در اين مقاله بیشتر به ضرورت این موضوع پرداخته می‌شود که نوجوانان برای درک بیشتر ادبیات، به مطالعه‌ي نقد آثار ادبی متناسب با ویژگی‌های خود به مثابه ‌یک ضرورت نیاز دارند.
به این منظور، ضمن بررسی اجمالی ويژگي‌هاي روشنگرانه‌ي ادبیات و نقد ادبی در پيوند با خواننده، ابزار نقد، انواع نقد، رویکردها و نظریه‌ها در فرآیند نقد و ضرورت‌ها و کارکردهای آن‌ها برای مخاطبان نوجوان مطرح می‌گردد.