کاربرد فعالیت  کاردستی در پرورش کودکان

کودکان ما در اين دوره ديگر كودكي نمي كنند، چون پدرها و مادرها و حتي بعضي از معلمان والدين خوب و مسئولي شده ايم! و اجازه نمي دهيم آنها كودكي كنند؛ حتي از طبيعت لذت بردن را از آنان دريغ مي كنيم و يا كارهاي دستي انجام دهند و روي برگ هاي پائيزي راه بروند و صداي خش خش برگ ها را بشنوند و يا در زير باران لذت خيس شدن را تجربه كنند .کودکان بايد احساس كنند و با تجربياتشان بزرگ شوند.

همه هراس ها را بايد از آنان گرفت و اجازه دهيم كه بچه ها كارهاي هنري انجام دهند، چراكه انجام كارهاي هنري مقدمه انديشيدن براي بچه هاست و به ايده ها و كارهاي دستي آنها بايد احترام گذاشت و فعالیت هنری مجالی است براي تفكر، هدف اين است كه قوه خلاقه کودکان را بيدار و شكوفا كنيم.

اگر مربیان و اولياء کودکان به هنر كاردستي بهاي لازم را دهند شاهد رشد و بالندگي و ظهور هزاران استعداد برجسته در رشته هاي گوناگون در كشورمان، در آينده خواهيم بود.

استاد محمد ظاهري از كارشناسان سازمان پژوهش و برنامه ريزي وزارت آموزش وپرورش مي گويد: «براي تربيت شهروند سالم نياز به انجام كارهاي هنري از جمله موسيقي، نقاشي، كاردستي و... نياز مي باشد و هدف موزيسين و... نيست و هدف نهايي تربيت شخصيت سالم از جنبه هاي روحي و رواني مي باشد و تربيت هنري يعني: 1- ايجاد فضايي كه كودكان به دور از معيارها و چارچوب هاي بزرگسالان آزادانه تخيل و انديشه كنند. 2- حواس آنها تقويت شود و ظرفيت هاي نهفته هوش و تفكر آنها پرورش يابد و احساسات آنها توسعه پيدا كند.»

پدرها و مادرها نيز با راهنمايي صحيح و اصولي مي توانند قدرت پويايي و استدلال را ضمن انجام فعاليت هاي هنري در كودكان بيدار و به كار اندازند.

بچه ها دنياي هنر و كاردستي را دوست دارند، پس انتظار به حقي است كه بگذاريم آنها با ارائه و انجام كارهاي دستي اعتماد به نفس پيدا كنند. بدون اغراق يكي از پرجاذبه ترين و مؤثرترين راه پرورش کودکان استفاده از كارهاي دستي است و بي اعتنايي به كاردستي ناديده گرفتن اهداف تربيتي است. كاردستي حس هاي پنج گانه را هماهنگ مي كند و نوعي سلامت را براي فراگيران به وجود مي آورد. یکی ازاهداف اآموزش در مراکز کانون تربيت ديني، اخلاقي، اجتماعي و... است و شالوده اش استعداد و توانايي هاي کودکان و نوجوانان است و اگر كنجكاويشان برانگيخته نشود قدرت عقلانيشان به كار نمي افتد. ما   به عنوان یییک مربی با  فعالیت نقاشي و كاردستي و ديگر هنرها مي توانیم آنها را در راه رسيدن به تقويت ذهنيشان ياري دهیم و حتي بر اين باورند كه بسياري از کودکان و نوجوانان ناسازگار از طريق همكاري با همكلاسي ها در يك گروه هنري فكرشان را در جهت پيشرفت مي توان تغيير داد.

هر مربی و پدر و مادري كه به امر مهم كاردستي عنايت و توجه داشته باشد ذوق، ابتكار و خلاقيت و شكوفايي استعدادها را براي کودکان در جامعه اشاعه مي دهد. کودک در ضمن انجام كارهاي دستي ياد مي گيرد چگونه خود را اداره كند و چگونه با ديگران ارتباط برقرار كند و چگونه راه حل ها را پيدا كند و هنگامي كه به ساختن وسيله اي و يا تكميل آن مشغول مي شود در واقع حس مسئوليت و اعتماد به نفس او بيدار شده و پرورش مي يابد. كاردستي نوعي بازي فكري به حساب مي آيد و بوسيله آن مي انديشد و بايد به او فرصت و اجازه لازم را داد تا قوه خلاقيت خود را از بند آزاد و بكار اندازد و اگر براي بيان انديشه اش آزاد باشد راه ترقي و پيشرفت طبيعي او باز مي ماند و به آساني مي تواند رشد ذهني خود را بارور كند. انجام كاردستي توسط کودکان به عقيده اكثر كارشناسان امر آموزش و روانشناسان، تمام حواس ها را به توازن و هماهنگي مي رساند و كودك را تحريك مي كند تا اعضاي مختلف بدن به كار بيفتد تا موجب رشد و شكوفايي استعدادهايش گردد.

در انجام هنر كاردستي شناخت کودک از محيط و چيزهاي پيرامونش بيشتر مي شود.

يادمان باشد منظور از انجام كارهاي دستي تربيت متخصص نيست، بلكه هدف اصلي، بهتر آموختن، تقويت توانايي و شكوفايي استعدادهاي گوناگون و كمك به تربيت اجتماعي دانش آموز است.

به وسيله كاردستي کودکان احتياجات رواني و اميال خود را ارضاء مي كنند و قادرند نقشه هايي براي حل مسائل خود طرح نمايند و حتي مقررات اخلاقي و اجتماعي را ضمن كار گروهي ياد مي گيرند و درست و نادرست را نيز تجربه مي كنند و دقت و تصور در آنان تقويت مي شود. امروزه در اكثر كشورهاي پيشرفته در سال هاي آغازين مدرسه و حتي قبل از مدرسه به كار عملي كاردستي اهميت زيادي مي دهند تا آنجايي كه كودكان پس از گذشت چند سال از تحصيلشان دست به ابتكارات جالبي مي زنند. كودكان در سال هاي آغازين تحصيل از طريق به كارگيري حواس و كاربرد استعدادها مانند كاردستي و ديگر هنرها با طبيعت و زندگي آشنا مي شوند و راه برخورد با مشكلات را درمي يابند و با واقعيتي آشنا مي شوند كه در زندگي دچار مشكل و مسائلي مي شوند كه بايد براي آنها با قدرت انديشه و تعقل راه حل هايي پيدا كند.

 بنابراين در اين دوره از زندگي آنان نقش مربیان و اولیاء مشخص مي شود و مربيان آگاه و روشن بين مي توانند تعليم نقاشي و كاردستي را آن چنان آموزش و يا هدايت نمايند كه كودكان فقط تماشاگر نباشند، بلكه آنان در ساختن وسايل و ابزار و اسباب بازي ها دخيل باشند و كاربردها و فايده هاي آنها را درك كنند.

اولياء و مربیان نبايد شك كنيم كه كارهاي دستي در دوره تحصيل براي سرگرمي و وقت گذراني نيست، بلكه وسيله اي براي فراگيران است تا به كمك آن نقش واقعي خود را در جهان يافته و شخصيت خود را نيز پرورش دهند و از همين رو انجام كارهاي دستي يكي از بهترين ابزار تربيت شناخته شده است، چون بازي هاي ذهني آرام، كاردستي و نقاشي و... به طور كلي فعاليت هايي هستند كه با دستكاري كودك توأم است و تجارب تربيتي گرانبهايي را براي كودكان به وجود مي آورد.

زيرا در موقع ساختن كاردستي به آنها اجازه داده مي شود كه بينديشند، ببينند، دست بزنند، عمل كنند و... آن وقت است كه اتفاق تازه اي رخ خواهد داد و کودک نيز به غناي فكري و عاطفي خواهد رسيد و محروميت کودک از محرك كاردستي قابل جبران نيست و در دوره هاي بعدي رشد باعث اخلال مي شود و اگر برنامه هاي آموزشي متناسب با سن كودك باشد بسياري از مشكلات را حل مي نمايد و نشاط و شادابي و رضايت خاطر او را موجب مي شود و کودکان ،فعال، پرانرژي و علاقمند به كارهاي

دستي و كنجكاو هستند و به پرسش در محيط و افراد و چيزهاي موجود مي پردازند، چرا كه آماده و علاقمند به يادگيري هستند.

گفتيم كه هنر كاردستي به تقويت حواس پنج گانه كمك شاياني مي كند و چون حواس تنها وسيله ارتباطي مستقيم فرد با عالم خارج است اهميت و ارزش حواس و همين طور نقش محرك هايي مانند كارهاي دستي كه مي توانند حواس ما را ورزيده كنند را نمي توان منكر شد.

كاردستي در به كارگيري عضلات و حواس مختلف كودكان و در نتيجه به وجود آوردن شناخت وافزايش دادن مهارت هاي جسمي، حسي و رواني و ذهني آنها بيش از پيش روشن و مشخص مي شود. مربیان بايد در برانگيختن خلاقيت در كودكان تلاش بيشتري كنند تا در نهایت كودكاني سالم با انديشه هاي پربار و خلاق تر تربيت شود.

در عرصه كارهاي دستي بيش از آن كه نتيجه و محصول كار جالب باشد، اجراي آن اهميت دارد، چون كودك احساس مي كند كاري مربوط به خودش را انجام مي دهد و به قدرت و توانايي خودش پي خواهد برد و محفوظش مي دارد.

ساختن با گل و شكل سازي با مقوا، كاغذهاي رنگي، چسب و... ساختن با چوب و حتي چيزهاي دور ريختني براي فراگيران لذت بخش است. تهيه كاردستي با گل از كارهاي مورد علاقه كودكان است و هر سني نمونه سازي با گل را دوست دارند و در كار با گل چون امكان كپي برداري از اشياء كمتر وجود دارد، قوه خلاقيت كودك را به كار مي اندازد، شناسايي كودك به اشكال ساخته شده افزايش مي يابد، ارزش آن را درك مي كند و نوعي پرسش گري برايش به وجود مي آورد.

مي توان از مواد و مصالح ديگري نظير چوب و... براي بچه ها موقعيت هاي نشاط آور ايجاد كرد. با مقوا، كاغذهاي رنگي و چسب و قيچي و حتي چيزهاي دور ریختنی و بي استفاده كارهاي دستي لذت بخشي تهيه كرد، چرا كه بريدن كاغذ با قيچي و چسباندن آنها به هم هماهنگي دست ها و چشم ها را موجب مي شود و دقت را نيز افزايش مي دهد. اولياء با مهيا كردن وسايل كاردستي و مربیان با هدايت خلاقانه خود، کودکان را جهت تجربيات تازه پرورش دهند. ساخت كارهاي دستي را جزئي از زندگي كودكان قرار دهند و كمك اولياء و مربيان بايد به موقع احتياج باشد و اگر احتياج حقيقي باشد راهنمايي صورت پذيرد و در صورت اشتباه از طرف کودک، آنان را راهنمايي و تشويق كنيد، چون موارد گفته شده سبب افزايش علاقه و انگيزه براي انجام كارهاي دستي مي شود.

ايجاد نمايشگاه از كارهاي دستي آنان در کانون و...باعث پيشرفت فراگيران در تمام زمينه ها و بالاخص به دست آوردن استقلال فكري و امنيت رواني و اعتماد به نفس مي شود و نيز بزرگي را از كودكي مي آموزند.

انتظار مي رود كه اولياء و مربيان با همديگر در جهت رشد کودکان و نوجوانانمان در انجام كارهاي دستي در خانه و در کارگاههای هنرهای دستی و کاردستی در مراکزهای کانون و ....آنها را خلاقانه پرورش دهيم براي ايراني آباد و خلاق.

الهام پریش