آن چه اصل است از دیده پنهان است"

نگاهی به کتاب شازده کوچولو

آفرین پنهانی

شازده کوچولو،داستانی تخیلی وزیباست که در لا به لای روایت اش احساسات وعواطف انسانی به ساده ترین شکل ممکن بیان می شودوعواملی که موجب دور شدن از صفات ناب انسانی می شود مانند: نداشتن نگاه زیباشناختی،عدم درک درست از هستی،علاقه مندی به مادیات،به دنیا،وپول پرستی را بایک تکرار طنزآمیز که در کل داستان حاکم است،تحت عنوان:"آدم بزرگ ها عجیب اند"یا"آدم بزرگ ها خیلی خیلی عجیب اند"... موردانتقاد داده وناچیز جلوه می دهد.

شاید بتوان گفت شازده کوچولو به همان اندازه که خواننده احساس می کند تخیلی وبرمبنای رویاست؛به همان میزان آمال وآرزوهای واقعی هر انسان پاک سرشتی درکره ی خاکی را به تصویرمی کشد.همه ی پاکی ها،زیبایی ها،خلق وخوی درست آدمی،حس های واقعی وانسانی ودوست داشتن ویادگرفتن وآموزه های دوست داشتن ،عشق،خوب دیدن وخوب فهمیدن،درست انتخاب کردن،ودست یابی به سرشت وخمیرمایه ی اندیشه ای وخواستنی های درونی هرانسانی درجایگاه خودرادردرون خود دارا، و از تمام بدی ها،تظاهربه فرومایگی،نابخردانه عمل کردن درمقابل خواستنی ها وپنداشته های خود،فاصله گرفته وبه دور است.او به اصل می اندیشد.مخاطب را به اندیشیدن به آن چه اصل است وامی دارد.

شازده در این داستان به دنبال خود است.خودی که نیاز به صیقلی شدن دارد.گرایش به پیدایی عشق،سپردن همه چیز به عشق، یافتن همه چیز درعشق ، یگانگی، و دست یابی به حقیقتی که او رایگانه می کند.

وی در این کاوش به تفاوت  وگرایش های خود ودیگران دست می یابد.اما یک نخ نامرئی در بین همه یافت می شودوآن جستجوی وپی به کشف حقیقت است ولو جستجویی که در سطح باشدوبرای راه یابی به آن چه اصل است در نظر وی کوچک...

نویسنده در یک موقعیت به درک فلسفی از عشق می رسد وداستانی شگفت انگیز وبی بدیل خلق می کند.این موقعیت که بیرون از آن ،کشف وشهودی است برای انسان وعشق انسانی که مفهوم زیباشناختی و درک درستی از زیبایی ها منتج می شود.

راوی،در لایه ای از طنز تمام نابخردی ها،کجروی ها،درک نادرست از هستی ومحیط پیرامون،نداشتن نگاه زیباشناسانه وصفات ناپسندی چون:حرص،آز،خامی،ناآگاهی وجهل رادرجمله ای تحت عنوان: آدم بزرگ ها عجیب اند"یا"آدم بزرگ ها خیلی خیلی عجیب اند"...مطرح می کند.ودنیای بی آلایش وصادق کودکی را از دنیای بزرگ ترها مجزا می نماید.خلق چنین موقعیتی مبتنی بر برش موقعیت وپرتاب از موقعیتی ثابت به متحرک وگردش در سیارات دیگر درحضوری متضاد نمایان می شود.واقعیت پوشیده در حقیقتی عریان ، نمایان تر می شودو این حقیقت _عشق ومفهوم عشق گرایی و به اصل پیوستن_محکی جهت سنجش آن موقعیت می گردد.

دست یابی به عشق قابلیتی است که در ذات همه ی انسان ها نهفته است و همگان می تواند از آن بهره جویند به شرط آن که آیینه ی وجودی خود را صیقل داده وروح را جلا دهندو به آن چه اصل است،برسند. چرا که به قول" اگزوپری ": آن چه اصل است از دیده پنهان است.

این نوشتار رویکردی انسانی است درجهت بازیابی ودست یابی به نگاه زیباشناسانه انسان وبازیافت خود واقعی اش.

هرآدمی می تواند شازده کوچولویی باشدکه به دنبال شناخت خود دست به تأمل واندیشیدن بزندوبرای پیدایی خود و رهایی از جهل وناآگاهی از بی خودی سفرکند.سفری درونی واکتشافی با ژرف نگری وتیزاندیشی در احوال ودرونیات خویش وبی شک هم در زندگی فردی وهم اجتماعی طعم رسیدن راچشیده ودیگران را نیز بهره مندخواهند ساخت.

حساسیت در کردار ورفتار،معصومیت وساده گی کودکانه،بی اعتنایی به راه های پیموده وجسارت در درک ودریافت،کنجکاوی ،صداقت و...از ویژگی های فردی وشخصیتی شازده کوچولوست.خلاقیت نهفته در این اثر هنری عدم همسازی شخصیت داستان با افراد همساز خود است.همکناری شیوه ومعنا،پیدایی وناپیدایی شکل را تقویت می کند.

شازده در باره ی دنیایی که همیشه می شناخته وظاهر وباطن اش را یکی می دانسته به جستجو برمی خیزدوجهان رویاو تخیل را با واقعیت تطبیق می دهد.به همین خاطر نویسنده می تواند به روایت خود، کیفیتی ایهامی ببخشدکه یک پا در واقعیت دارد وپایی در تخیل ورویا وبه واقعیتی برسد که قرار است زندگی را شکل دهد.

نکته حائز اهمیت در داستان این جاست که در سرتاسر داستان یک جزءدر برابر کل معنایی پیوسته در کنار هم قرار داده شده .جزئی که در نهایت به کل می رسد.

مراحلی که "اگزوپری" از لحاظ شکل ایجاد کرده تا بتواند از عهده ی مسئله وحل آن برآید؛رودررویی شازده با آن چه که در جامعه ومحیط پیرامون او واقعیت بیرونی داردمی توان گفت از طریق یک موقعیت نمایشی (ماجرای سفر شازده به سیارات دیگر)که هم آغازین دارد(جدایی شازده از خلبان)وهم انجامین(بازگشت شازده).روایت دایره ای کامل زده واز یک مدار چرخشی به آغاز داستان بر می گردد.ونویسنده به مددچیدمان دقیق ودرست این چرخش نظام مند -صحرای آفریقا- ،سبک موضوع،واقعیت وخیال ،می تواند شکل سامانه وشکل تکاملی جهان داستان را خلق کندودرواقع به اصل جدایی ناپذیر آدمی ورسیدن ،تبلور وپیدایی انسان،ودر نهایت رسیدن به اصل دست یابد.

 در این داستان همانند شعر باید به دنبال کلمه یا عبارت گویا گشت.به دنبال تصاویری که تکرار می شوندیا در انگاره ای قرار می گیرند.شخصیتی که نمادین است واشاره وسرنخی برای معنایی فراتر از حرف کنش(یعنی طرح داستان).بنابراین به جستجو ی کلید رسیدن به شکل داستان برآمده تا در همکناری متعادل طرح یا محتوا با درونمایه یا معنای ضمنی وسیع تر برسیم..