حسین یاحقی
Hossein Yaghighi
در سال ١٢٨٢ در تهران متولد شد و در ششم آبان ماه سال ١٣٤٧ در سن ٦٢ درگذشت.
خواهر بزرگش ملقب به فرخ لقا زن هنرمندی بود و آوازی خوش داشت و در ساز کمانچه شاگرد حسین خان اسمعیل زاده و در سنتور شاگرد سما حضور بود.
یاحقی ابتدا آهنگهای تعزیه را زیر نظر میرزا حسین تعزیه گردان فرا گرفت و چون به موسیقی آشنا شده بود و صوتی خوش داشت مورد توجه بود. پس از چندی حسین نزد استاد کمانچه یعنی حسین اسمعیل زاده به ادامه تعلیمات موسیقی مشغول شد. وی با اینکه یازده سال بیشتر نداشت ولی به قدری به موسیقی علاقه داشت که در تمام مدت کلاس در اتاق انتظار می نشست و مشقهایی که تمام شاگردان میگرفتند خوب گوش میداد و علاوه بر درس خود آنها را هم روی ساز مینواخت. بعد از دو سال که در محضر استاد بود ، روزی شاعر معروف زمان (ایرج میرزا) به منزل اسمعیل زاده امد و استاد، شاگرد کوچکش را به وی معرفی کرد. حسین در این موقع با ساز خود گاهی میخواند و گاه سوت میزد و در سوت زدن نیز سلیقه داشت. ایرج میرزا که مرد با ذوقی بود استعداد او را دریافت و وی را بسیار تشویق کرد. یا حقی هنوز بیشتر از شانزده سال نداشت که کمانچه اش شنیدنی بود و کلاس مشق دایر کرد و برای اینکه بتواند ویولون هم درس بدهد به نواختن این ساز نیز مشغول شد.
در این موقع با صبا آشنا شد. صبا او را تشویق کرد که نت یاد بگیرد و خود تعلیم وی را بر عهده گرفت و این کار در پیشرفت یاحقی تاثیر بسیار کرد.
یاحقی میگفت: «حسین خان استادم سخت با نت مخالف بود و من تحت تاثیر حرفهای او نصایح دوستم صبا را پشت گوش می انداختم ولی بتدریج فهمیدم که باید خط را فرا گرفت و همواره از صبا که مشوق من در این کار بود سپاسگذارم».
یاحقی تمام دوره زندگانی خود را با موسیقی گذرانیده است ، وی مردی بود مهربان ، فروتن ، خوشرو ، دور از تکبر و بسیار درویش مسلک ، و برای شاگردانش پدری بود مهربان خونگرم و دلسوز که طی سالیان دراز ، عمر پر بار خود را جهت تربیت آنان صرف کرد تا فرهنگ صوتی ایران ، آسیب پذیر نواهای بیگانه نگردد. از شاگردان ممتاز وی پرویز یاحقی است که در موسیقی ذوقی سرشار دارد و ویولن را به سبک دایی خود شیرین وجذاب می نوازد.
استاد حسین یاحقی کلیه ردیفها را که متکی به ردیف حسین خان اسمعیل زاده است به خط نت نوشته است.
حسین خان یاحقی نیز بیشتر وقت خود را صرف ساز ویلن و آموختن آن به شاگردان خود نمود . اما هرگز چنین نبوده که کمانچه را کنار گذاشته باشد .
زنده یاد روح اله خالقی نیز در کتاب سرگذشت موسیقی ایران می نویسد : «سالها قبل به یاحقی گفتم : چرا کمانچه را کنار گذارشتی ؟ ویلن زن بسیار است ، ولی کمانچه کش ها یکی پس از دیگری پیر و ناتوان شدند. سعی کن دوباره این ساز ملی را حیاتی تازه بخشی. گفت : شاگرد کمانچه پیدا نمی شود . همه مردم متجدد شدند و ویلن میزنند. درهر حال از آن پس دوباره کمانچه را سیم انداخت و نواختن را آغازکرد. حالا هم گاهی صدای کمانچه اش از رادیو شنیده می شود . امیدوارم خودش متجدد نشود ! »
گفتنی است درمیان شاگردان حسین خان اسماعیل زاده که همگی از نوازندگان مطرح ویلن شدند همچون رضا محجوبی ، ابولحسن صبا ، رکن الدین خان مختاری ، ابراهیم منصوری و...تنها حسین یاحقی بود که با کمانچه نزد حسین خان اسماعیل زاده درس می گرفت . بقیه با ویلن نزد حسین خان اسماعیل زاده مشق می کردند.