محمود مشرف آزاد تهرانی (م. آزاد)

م. آزاد در سال 1312 در تهران به دنيا آمد. در سال 1336 از دانشکده ادبيات و زبان فارسي دانشگاه تهران ليسانس گرفت و دوره دانشسراي عالي تهران را نيز گذراند. سپس10سال به آموزگاري ادبيات فارسي پرداخت و در سال 1346 به استخدام کانون پرورش فکري کودکان و نوجوانان درآمد. او علاوه بر ترجمه اشعار شاعران سرزمينهاي ديگر، در زمينه زندگي نامه، نقد ادبي و ادبيات، و قصه به شعر و نثر براي کودکان کتاب چاپ کردهاست. او در تاريخ 29 دي ماه 1384 در هفتاد و دو سالگي درگذشت
محمود مشرف آزاد تهراني که با نام م. آزاد شناخته مي شود از شاعران و نويسندگان بازنويس و بازآفرين ادبيات کودکان ايران است. او از نويسندگان پرکاري است که نزديک به پنجاه عنوان کتاب براي کودکان به يادگار گذاشته است.
محمود مشرف آزاد تهراني هجدهم آذر سال 1312 در تهران زاده شد. پدر او يک نظامي بود دوستدار موسيقي و شعر که شوق كتاب خواندن را در فرزندانش از دوران کودکي برانگيخت. دوره نوجواني و جواني م. آزاد هم زمان بود با جنبش ملي كردن نفت، كه به زندگي نسل جوان آن روزگار، عشق و آرماني فراتر از انگيزههاي فردي ميداد، و او فعاليت فرهنگي را براي رسيدن به اين آرمان ها برگزيد.
م. آزاد نخستين نقدهاي ادبياش ـ به همراه چند شعر ـ را به تشويق مدير مسئول نشريه ي دانشآموزي که خود نيز براي آن کار مي کرد، چاپ کرد. در سال 1342 در كنكور ادبيات دانشسراي عالي تهران پذيرفته شد و سپس در رشته ي ادبيات فارسي دانشگاه تهران شاگرد محمد معين، بديعالزمان فروزانفر و پرويز ناتلخانلري شد.
م. آزاد نخستين دفتر شعرش را در سال 1334 به نام "ديار شب" با يادداشتي از احمد شاملو منتشر کرد. پس از آن در انتشار مجله اي به نام "بامشاد کوچولو" با احمد شاملو به مدت دو سال همکاري کرد. اين آشنايي و همکاري با شاملو در زندگي ادبي او بسيار تاثيرگذار بود. م. آزاد پس از 1340 نيز با سيروس طاهباز در انتشار فصلنامه "آرش" - از نشريه هاي تاثيرگذار دهه چهل - همكاري پيوسته اي داشت.
آزاد در سال 1336 براي آموزگاري به آبادان رفت و ده سال در دبيرستان هاي آبادان به آموزگاري پرداخت. او از آن سال ها به عنوان "فرصتي براي ساماندهي تجربه هاي شعري اش" ياد مي کند. مجموعه ي "آيينه ها تهي ست" دستاورد آن دوران است. "قصيده ي بلند باد"، "ديدارها"، "با من طلوع کن" و "بهارزايي آهو" از ديگر مجموعه شعرهاي م. آزاد براي بزرگسالان است.
م. آزاد نويسندگي براي کودکان را در سال 1347 يک سال پس از پيوستن به کانون پرورش فکري کودکان و نوجوانان- با "قصه طوقي" (link is external) آغاز کرد. اين اثر در سال 1347 و اثر ديگرش، "لي لي لي لي حوضک" (link is external) در سال 1349 به عنوان کتاب سال برگزيده شدند.
بيشتر آثاري که م. آزاد براي کودکان آفريد، بازنويسي و بازآفريني از ادبيات کهن ايران است. او بر اين باور بود که: "ادبيات کهن ايران ادبياتي است سرشار از انديشه ي والاي انساني ..." و نقش و کارکرد بازنويسي و بازآفريني از ادبيات کهن را کمک به صلح جهاني و مقابله با تهاجم فرهنگي مي دانست. م. آزاد همچنين از نخستين کارشناسان ايراني است که بورس کتابخانه ي بين الملي مونيخ براي مطالعه ي در زمينه ي ادبيات کودکان را دريافت کرد.
"زال و سي مرغ"، "زال و رودابه"، "هفت خان رستم"، "کاوه آهنگر" (link is external)، "سي مرغ وسيمرغ" (link is external)، "دويدم و دويدم"، "خاله سوسکه"، "عمو نوروز" (link is external) و "خاله ماندگار" و "حمومک مورچه دار" شماري از آثار اوست که با تصويرگري نورالدين زرين کلک، بهمن دادخواه، فرشيد مثقالي، مهرداد نجومي، ناهيد حقيقت به چاپ رسيده است. "شعرهايي براي کودکان" (link is external)گردآوري يازده شعر از 9 شاعر و ترجمه همراه با بازنويسي يا بازآفريني شماري از آثار غير ايراني نيز از ديگر کارهاي او براي کودکان است.
محمود مشرف آزاد تهراني در دي ماه 1384 در هفتاد و دو سالگي به سبب سرطان روده درگذشت.
آثار وی:
کتابهاي شعر: ديار شب / قصيده ی بلند باد و ديدارها، تهران: انتشارات مرواريد/ آئينهها تهيست، تهران: جوانه/ با من طلوع کن، تهران: انتشارات اشرفي/ گزينه ی اشعار، تهران: انتشاران مرواريد/ گل باغ آشنايي (مجموعه اشعار)، تهران: نشر علم/ بايد عاشق شد و رفت (گزيده)، تهران: نشر ماهريز/ بهارزائي آهو (گزيده)، تهران: دارينوش/ بايد عاشق شد و خواند: زندگي و شعر م. آزاد، محمد مفتاحي، تهران: نشر ثالث.
ترجمه و تأليف: پريشادخت شعر (زندگي و شعر فروغ فرخزاد)/ شعرهاي کارل سندبرگ/ بعل زبوب (خداوندگار مگسها)/ سفرهاي شگفت اديسه/ ادبيات کودکان[ويرايش].
نزديک به پنجاه عنوان داستان و شعر: طوقي/ عمو نوروز/ کي از همه پر زورتره/ ليلي–ليلي حوضک/ شعرهايي براي کودکان از شاهنامه: زال و سيمرغ/ زال و رودابه، هفت خوان رستم، کاوه آهنگر/ خاله سوسکه/ خاله موندگار/ گنجشکک اشي مشي و لکلک باغبون باشي/ گزيده داستانهاي مثنوي/ نمايشنامهاي منظوم براي کودکان (کاست)/ طوطي و بازرگان/ خاله سوسکه کجا ميري؟/ بز بز قندي/ جم جمک برگ خزون (ترانه)/ بچهها بهار (ترانه)/ پيرهزن گل پيرهن/ شهربازي.
