در فرهنگ مردم عامه از قدیم این باور بوده که شروع فصل زمستان با چله‌ی بزرگ و ادامه‌ی آن با چله‌ی کوچک همراه است. بعضی از اول دی ماه تا دهم بهمن ماه به نام چله‌ی بزرگ و از دهم تا آخر بهمن را چله‌ی کوچک نام‌گذاری کرده‌اند. قدیمی‌ها می‌گویند چله‌ی کوچک خیلی ناقلاست. آن هم بدلیل آن است که سرمای زمستان در این ایام بسیار سخت‌تر و پر سوزتر از دیگر روزهای زمستانی‌ست. اصطلاح دیگری هم هست به نام چارچار که آن هم به چهار روز اول چله‌ی بزرگ و چهار روز آخر چله‌ی کوچک گفته می‌شود که در تقویم برابر است با ششم تا چهاردهم بهمن ماه. طبق یک افسانه‌ی قدیمی در ششله چنان هوا سرد می‌شود که همی و ممی پسران خاتو یا همان مادر وقتی که از خانه برای تهیه آذوقه و شکار بیرون می‌روند از شدت و سوز سرما خشک شده و می‌میرند و دیگر به خانه بر نمی‌گردند. خاتو زمهریر، مادر آنها از شنیدن خبر مرگ‌‌شان ناراحت می‌شود، گریبان خود را چاک کرده بر سر و سینه می‌کوبد و بر اثر این شیون گردنبند مرواریدش پاره شده و دانه‌های آن شروع به افتادن می‌کند و به صورت بارش تگرگ بر زمین می‌ریزد. بعد از آن خاتو زمهریر از شدت ناراحتی تکه چوب نیم‌سوزی را از اجاق بیرون آورده و برای گرفتن انتقام به قصد سوزاندن دنیا پرتاب می‌کند.

می‌گویند اگر این تکه نیم‌سوز در خشکی بیافتد سالی که پیش روست سالی گرم و خشک و کم باران است و اگر چوب نیم‌سوز در دریا و یا آب بیافتد، سال آینده خنک و پر باران خواهد بود0

افسانه خاتو زمهریر (مادر سرما) در مناطق  استان کردستان مرسوم است0

مواد استفاده در عروسک " تکه‌های پارچه - توپ - اسفنج - تکه‌های کاغذ - مقوا و چسب "