عروسک دوتوک چاپی (dotokechapi) یا عروسک دست زن(دست ساز)

از عروسک‌های بومی استان سیستان و بلوچستان

دسته : عروسک

با بررسی و کارشناسی و نیاز سنجی از خود کودکان در مورد بازی با عروسک، همچنین تولید نمونه‌های مختلف عروسک در مرکز سرگرمی‌های سازنده کانون و دستور مدیرعامل وقت با درخواست از تمام مراکز کانون در سراسر کشور برای مشارکت در ساخت عروسک‌های بومی و محلی آن شهر به کمک اعضای خود این پروژه آغاز گردید. حاصل این طرح و پروژه گردآوری حدود 250 عروسک بومی و محلی از سراسر ایران است که به مرکز سرگرمی‌های سازنده ارسال شده است.

شرح اسباب بازی

عروسک دوتوک به معنای دختر کوچک است و یکی از اسباب بازی‌های اصیل و قدیمی که دختران بلوچ با آن بازی می‌کردند و به جرأت می‌توان گفت که قدمت آن حداقل دو قرن می‌باشد.

1- دوتوک

2- داروک

طرز ساخت عروسک دوتوک :

مواد مورد نیا ز :  1- پارچه سفید 2- نخ و سوزن 3- پشم شیشه

طرز ساخت عروسک : ابتدا الگوی عروسک را روی پارچه پیاده می‌کنم. شامل یک دایره به عنوان سر عروسک و یک مستطیل متوسط به عنوان بدن عروسک دو مستطیل بلند برای پا و دو تا متوسط به عنوان دست روی پارچه کشیده و برش می‌زنیم. سپس دور تا دور آنها را دوخته و داخل آن پشم شیشه قرار داده و قسمتی که پشم را در آن گذاشته آن‌ را کوک زده و محکم می‌کنیم. سپس قسمت چشم و ابرو و دهانش را با کاموا دوخته و برای موهایش از کانوا مشکی استفاده می‌کنیم.

لباس عروسک شامل 6 تیکه می‌باشد : 1- آستین 2- جیب 3- تک (قسمت کنارهای بدن) 4- جلوی لباس و پشت لباس که از دوختن به همدیگر وصل می‌شوند. 

مواد جایگزین : به جای پارچه می‌توان از 1- گونی برنج  2- مقوا سفید  3-چوب  استفاده نمود.

بجای پشم شیشه می‌توان از 1- پارچه اضافه 2- پرزهای قالیجه 3- کاموا 4- پلاستیک فریزر استفاده نمود.

این عروسک در سایزهای بزرگ و کوچک و متوسط ساخته می‌شود.

عروسک داروک    darok    (چوب)

مواد لازم برای ساخت عروسک : 1- تکه چوب  2- کاموا در هفت رنگ به مقدار لازم  3- تکه پارچه کوچک به اندازه نیم وجب (برای روسری عروسک)

طرز ساخت : ابتدا دو تکه چوب کوچک‌تر را روی چوب بزرگ‌تر قرار داده و کاموا را دور تا دور آن به صورت ضربدر گذاشته و می‌بندیم و سپس از کاموا سفید قسمت صورت عروسک را دور تا دور آن اندازه یک بند انگشت می‌پیچیم و رنگ‌ها را به همین صورت ادامه می‌دهیم. اگر عروسک بزرگ بود باز رنگ‌ها را تکرار می‌کنیم و سپس چشم و دهان عروسک را با یک زغال کوچک مشخص نموده و از پارچه به عنوان روسری عروسک استفاده می‌کنیم. در ضمن برای درست کردن عروسک پسر داروک (darok) فقط از دو رنگ کاموا استفاده می‌کنیم رنگ سفید برای  سر عروسک و رنگ دیگر را به دلخواه خودمان به عنوان لباس عروسک استفاده می‌کنیم .

مواد جایگزین : بجای زغال از 1-خودکار  2- ماژیک می‌توان استفاده کرد.

برای ساخت عروسک پسر دوتوک فقط لباس پسرانه تهیه نموده و تن عروسک می‌کردند.

مشخصات اسباب بازی
استان : سیستان و بلوچستان
شهرستان : سراوان
امکانات و وسایل مورد نیاز :
سازنده : ام البنین کریمی
اندازه عروسک : ٢٧ سانتیمتر
عکاس: امیرحسن سلام زاده
تعداد عکاسی از نمونه عروسک : ٣ عدد
منبع : مرکز سرگرمی‌های سازنده (٩٣)