عروسک بی بی چی (دست ساز)
از عروسکهای استان اصفهان - شهرستان سمیرم
پس از بررسی و کارشناسی موضوع نیاز کودکان به بازی با عروسک و تولید نمونههای مختلف در مرکز سرگرمیهای سازنده، با دستور مدیر عامل وقت به تمام مراکز کانون در سراسر کشور درخواست ساخت عروسک بومی و محلی آن شهر به کمک اعضای خود شد، که نتیجه آن حدود 250 عروسک بومی و محلی ایران است که به این مرکز ارسال گردد.
عروسک(بی بی چی) عروسکی در دستان اهالی شهرستانی (شهرستان سمیرم) بوده که از تمام امکانات شهری به دور بوده و بچه ها عروسکی را ساخته و اوقات بیکاری سرگرم عروسک خود میشدند .
لذت بازی ها بیشتر به دوخت لباس و مهیا کردن وسایل لازم برای عروسک بودهاست . این کار با همکاری مادرها و مادربزرگها و راهنماییهای آنها صورت میگرفته و خود باعث ایجاد اعتماد به نفس، کسب تجربه برای زندگی آینده ، تقویت هنر دست و ... بودهاست .
مادربزرگها برای این کار اصرار زیادی داشتند تا نوههایشان برای زندگی آینده آمادگی نسبی را کسب نمایند تا بتوانند بچهداری و زندگی گروهی را به نحو احسن انجام دهند .
قدمت
قدمت این عروسک به خیلی سال قبل بر میگردد. طبق پرس و جوهای محلی می توان قدمت دیرینه را برای این عروسک حدس زد که توانسته نسل به نسل بچرخد و امروزه با پیشرفت تکنولوژی این عروسکها کاربردی برای بازی ندارد و بیشتر جنبه تزئینی یافته که این هم خود نوعی از حفظ فرهنگ میباشد . همین که مردمی به فکر ماندگاری فرهنگ خویش هستند خود گویای حفظ اصالت است . امروزه برای ساخت سر عروسک دیگر از روش پارچه استفاده نمیکنند، آنها سر عروسک آماده را برداشته و سپس چوبها را به این سر اضافه نموده و بقیه مراحل را انجام میدهند .
ساخت عروسک
مرحله اول :
ابتدا دو چوب بسیار صاف و هموار که یکی به اندازه 30 سانتی متر و دیگری به اندازه 10 سانتی متر است را انتخاب نموده و به صورت صلیب این دو را به هم وصل نموده و جهت اتصال از نخ یا کاموا استفاده کرده و پس از آن شانههای عروسک را سوراخ نموده و از داخل آن نخ و یا کاموایی را رد مینماییم . طول این نخ با طول عروسک برابر است . این نوع عروسک از قدمت دیرینه بر خوردار است ولی به مرور زمان عروسک تغییرات بیشتری را در پیش رو داشت .روش ساخت عروسک در زمانهای بعد به این صورت در آمد که ابتدا یک چوب 30 سانتی متری برداشته و دو چوب 10 سانتیمتری را به موازات هم با میخ به چوب 30 سانتیمتری وصل نموده که این هم به صورت یک بعلاوه یا صلیب بوده است . سپس دو چوب 10 سانتیمتری دیگر را برای دستها از شانههای با میخ وصل نموده و دو سر نخ را به میخ شانه اتصال داده و از زیر پیراهن عروسک بیرون آورده و با کشیدن نخ دست عروسک به سمت بالا و پایین میرود و حالات و حرکات موزونی به عروسک میدهد .
مرحله دوم :
مرحله بعد ساخت لباس برای این عروسک می باشد که لباسها برگرفته از لباس محلی و قومی منطقه می باشد .
- تنبان عروسک
(دامن چین دار) که بیشتر از تکه پارچه های باقیمانده لباس مادران استفاده مینمودند. یک پارچه مستطیل شکل بریده این پیراهن هر چقدر طول بیشتری داشته باشد چیندار و زیباتر جلوهنمایی مینمایید . به اندازه یک سانتیمتر جا لیفی دوخته و کشی را با سنجاق از داخل لیفی عبور داده و در پایان کش را به اندازه کمر عروسک کشیده و گره میزدند دامن چینداری درست میشد .
پیراهن عروسک
- پیراهن بلندی است که تا پایین پاهای عروسک را میپوشاند و از زیر کمر تا پایین دامن چاک میخورد. برای تهیه این پیراهن از رنگهای شاد و جنس مخمل استفاده میشود .
سر عروسک
- سر عروسک را از پارچه ای کشدار درست کرده و داخل آن را با پنبه پر می کنند و سپس با نخ مشکی چشم ها و با نخ قرمز لبها و با نخ کرم رنگ بینی عروسک را گلدوزی می کنند .
روسری
برای تهیه رو سری از تورهای نازک استفاده می شود که با پولک و منجوق آن را تزیین می کنند که به صورت یک لوزی بی نظم بوده و سر کم عرض لوزی روی سر عروسک افتاده و سر دیگر لوزی پشت سر عروسکافتاده و تا پایین کمر ادامه پیدا می کند .
کهنه خالی
یک پارچه مستطیل شکل که به صورت مستطیل باریک تا زده و دور سر بایک سنجاق وصل نموده و باقیمانده کهنه خالی پشت سر عروسک میافتد .
دستمال رنگی
دو پارچه مربع شکل و رنگی و سبک به دستهای عروسک وصل شده و تا پایین آمده و هنگامی که نخ کشیده میشود این دو پارچه به همراه دست عروسک به پایین و بالا میرود .
زلف
موهایی از زنان به هنگام ازدواج آنان در خانه نگهداری می شد که برای موهای این عروسک از همان موها استفاده نموده و به صورت زلف در جلوی سر عروسک کار گذاشته میشده است . زلف ها را از بالای سر عروسک به زیر چانه میآوردند و از زیر کش کلاه عبور داده و با سنجاق مخصوص وصل مینمودند .
اندازه عروسک : ٣٠ سانتیمتر
تعداد عکاسی از نمونه عروسک : ٣ عدد
عکاس: مرکز سرگرمیهای سازنده