عروسک قاری ننه (دست ساز)

از عروسک‌های بومی استان آذربایجان شرقی- مرکز شماره ٢ تبریز

دسته : عروسک

پس از بررسی و کارشناسی موضوع نیاز کودکان به بازی با عروسک و تولید نمونه‌های مختلف در مرکز سرگرمیهای سازنده، با دستور مدیر عامل وقت به تمام مراکز کانون در سراسر کشور درخواست ساخت عروسک بومی و محلی آن شهر به کمک اعضای خود شد، که نتیجه آن حدود 250 عروسک بومی و محلی ایران است که به این مرکز ارسال گردد.

شرح اسباب بازی














روایت 1  
داستان معروف «قاری ننه» برای بسیاری از مردم خطه آذربایجان بسیار خاطره‌انگیز و دوست داشتنی است. این داستان در شب های سرد و تاریک آذربایجان در شب نشینی های ساده و صمیمی همواره نقل مجالس بوده است. کمتر مادربزرگی را می¬توان سراغ داشت که حتی یک بار نیزقصه قاری ننه را به نوه¬هایش نگفته باشد. روستایی و شهری و عشایر همه قاری ننه را از بر هستند. داستان قاری ننه از آنجا آغاز می شود که این ننه پیر گوساله خود را در یک روز سرد ویخبندان به چرا می برد. و از قضا پای گوساله روی یخ سر می¬خورد و می¬شکند. آنگاه قاری ننه لب به شکوه می‌گشاید و از ظلم و بی رحمی یخ سخن می¬راند . یخ در پاسخ خود را مظلوم می¬پندارد و خورشید را که او را آب می-کند بی رحم تر می¬خواند. قاری ننه به سراغ خورشید می¬رود و او ابر را که رویش را می¬پوشاند ستمگرتر می¬داند. ابر نیز قاری ننه را به سراغ باران ارجاع می دهد . باران هم او را پیش سبزه که از او می¬روید می¬فرستد. سبزه نیز گوسفند را ستم پیشه تر می¬خواند. گوسفند هم خانم خانه را که گوشتش را می¬پزد بلا ی روزگار معرفی می¬کند. خانم نیز لب به شکایت از موشی می¬گشاید که گندم هایش را می¬دزد. و سرانجام موش قاری ننه را به نرد گربه می¬فرستد و او را ستمگرترین می¬نامد. اما گربه تمامی اتهامات را در خصوص ستم پیشگیش می¬پزید و در وصف حال خود نغمه سرایی می¬کند. شعرهای گربه داستان قاری ننه در مناطق مختلف آذربایجان به گونه¬های متفاوت ذیل خوانده می ¬گردد:
1-    من یامانام من یامانم / کورسو اوستو قیشلاغیمدی / یوک اوستو یایلاغیمدی/ خانیم کسسکی گوتورنده/ یان باجایویلاغیمدی
2-    یامانام ها یامانام / کورسو اوستو قیشلاغیمدی/ کورسو آلتی یایلاغیمدی/ ائوین خانیمی هر نه پیشیرسه / اودا منیم قویماغیمدی
3-    من یامانام من یامانام / کورسو اوستو قیشلاغیمدی / کورسو آلتی یایلاغیمدی/ خانیم کوسسویو گوتورنده/ دام باجا قاچاغیمدی
4-    یامانام ها یامانام / کورسو اوستونده دورارام/ بوغلاریمی بورارام/ خانیم منه بیر سوز دئسه قاب قاشیقی قیرارام


روایت 2
قصه قاری ننه و جوجه اش
یکی بود یکی نبود غیر از خدا هیچکس نبود . در زمانهای قدیم پیرزنی زندگی می کرد که بچه ها را خیلی دوست داشت اسم این پیرزن " قاری ننه " بود  . این پیرزن در خانه ی خودش با یک جوجه زردرنگ و خوشگل زندگی می کرد . در واقع این جوجه یار و همدم تنهاییهای قاری ننه بود . خانه ی این پیرزن قشنگ و با صفا بود و یک درخت زردآلو بزرگ هم در آن وجود داشت . قاری ننه هر وقت می خواست جایی برود جوجه را تنها میگذاشت و به او میگفت که ای جوجه قشنگ من از خانه ی ننه مواظبت کن و در را به روی کسی باز نکن و به زردآلوهای درخت هم دست نزن تا من بیلیم . جوجه هم قبول کرد .
چند روز به همین صورت سپری شد اما بالاخره طاقت جوجه تمام شد و هر وقت که قاری ننه بیرون میرفت جوجه یکی از زردآلوها را میچید و میخورد .
بعد از چند روز که تعداد زردآلوها کم شد قاری ننه به جوجه شک کرد . از جوجه پرسید :
جوجه خوشگل من زردآلوها‌رو تو خوردی ؟
جوجه گفت : نه ننه من اصلاً به زردآلوها دست نزدم .
اما قاری ننه در دل خودش اصلاً باور نکرد و یک روز تصمیم گرفت به اسم اینکه بیرون می رود به پشت  بام برود و ببیند که حقیقت کم شدن تعداد زردآلوها چیست .
اینجوری بود که قاری ننه به حقیقت ماجرا پی برد و از پشت بام دید که بله ... جوجه مشغول خوردن زردآلو است . در همین لحظه وارد خانه شد و در اصطلاح مچ جوجه را گرفت . سپس برای اینکه جوجه را به خاطر کار بدش تنبیه کند ماشه را در آتش گذاشت و بعد از ایکه داغ شد آن را به پای جوجه چسباند تا درس عبرتی به او بدهد .
در روزهای بعد برای اینکه قاری ننه جوجه را امتحان کند و ببیند که توبه کرده یا نه به جوجه می گفت : جوجه ی من ... جوجه خوشگل و قشنگ من ... بیا از این زردآلوها بخور . جوجه هم میگفت : نه پیرزن ... نه پیرزن ... پای منو داغ کردی پای منو سوزوندی من دیگر نمی خواهم از آن زردآلوها که باعث سوختن پای من شده بخورم . من نباید بدون اجازه به آنها دست میزدم و نباید به تو دروغ می گفتم .

مشخصات اسباب بازی
استان : آذربایجان شرقی
بخش : مرکز شماره ٢ کانون تبریز
امکانات و وسایل مورد نیاز :
سازنده : ام‌البنین کریمی
اندازه عروسک : ٣٨ سانتیمتر
عکاس : امیرحسن سلام‌زاده
تعداد عکاسی از نمونه عروسک : ٣ عدد
منبع : مرکز سرگرمی‌های سازنده