دوباره متون کهن را بخوانیم.

گزیده ی تاریخ جهانگشا

پاره ی چهارم

احوال مغول پیش از چنگیزخان

قوم تاتار در سرزمینی بی کشت و زرع زندگی می کردند که اندازه ی آن با طول و عرض اش بیش از هفت هشت ماه راه طول می کشید. از شرق به سرزمین ختای می رسید و از غرب به سرزمین اُیغوران. در شمال با قرقیزها و سِلِنکای ها همسایه بود و در جنوب به تَنکُت و تبت راه داشت. تا قبل از اعلام حاکمیت چنگیزخان آنها رییسی و حاکمی نداشتند. هر یک یا دو قبیله در کنار هم بودند. قبایل مغول از هم جدا بودند. آن ها اتحادی و اتفاقی نداشتند و مدام میان شان دشمنی و ستیزه جویی بود. در برخی قبایل    مردان شان دزدی و فسق و فجور را موجب  مردانگی و بزرگی می دانستند. خان سرزمین ختای از اینان   مال ها می گرفت و آن ها را در برابر ختاییان توانی نبود. مغولان لباس از پوست موش ها و سگ ها         می ساختند و غذایشان گوشت موش و سگ و سایر مردارها بود. شیر حیوانات هم نوشیدنی شان بود. از   میوه ها فقط درختی به نام باژه داشتند که میوه اش را قسوق می گفتند و دیگر درخت میوه ای در   سرزمین شان نبود که این سرزمین بسیار سرد بود و در آن درختی نمی رویید. این درخت باژ هم در بعضی کوه های این سرزمین می رویید. نشانه ی امیر بزرگشان این بود که رکابش از جنس آهن باشد. تجملاتی نداشتند و زندگی شان در تنگی و سختی می گذشت. تا این که چنگیزخان پرچم بزرگی برافراشت و از آن به بعد از سختی به راحتی افتادند. از نداری به نعمت دست یافتند. از زندانی خشک به بوستانی بهشتی رسیدند. به راستی که با امیری چنگیزخان مغولان دنیا را بهشتی زیبا دیدند و امروز از غرب و شرق دنیا برایشان طلاها و نقره ها و پارچه های گران بها می آورند. خزانه شان پر از ثروت و آلات تجمّل است. اینک مغولان مزرعه ها ساخته اند باغ ها تدارک دیده اند؛ خوردنی های فراوان دارند و آب جیحون شراب گوارای شان است. از دولت و بزرگی چنگیزخان مغولان از آن سختی های زندگی به این آسایش و نیکی رسیده اند. و اینک منکوقاآن پادشاهی عادل و عاقل حاکم مغولان و سایر مردم سرزمین های اطراف و اکناف است.

سيده عالمه میرشفیعی، کارشناس آفرینش های ادبی

کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مازندران