شاعر اندشمند مردمی، که بیشترین شعرهایش با بیان قدرتمند و بسیار نزدیک به ذهن و روان و هماهنگ در مدح انسانیت، در همدردی و توجه به ستمدیدگان و رنج کشیدگان و پامال شدگان، ودر اعتراض و پرخاش به بیدادگری و بیدادگران سروده شده است. پدرش یوسف اعتصامی آشتیانی از ادیبان و اندیشمندان زمان خود، و مادرش اختر فتوحی تبریزی متخلص به شوری شاعر دوره قاجار بود. در کودکی با پدر مقیم تهران شد و عمر کوتاه خود را در این شهر گذراند. ادیبات فارسی و عربی را نزد پدر آموخت و پس از پایان آموزش ابتدایی به مدرسه آمریکایی دختران رفت. از نوجوانی به سرودن شعر پرداخت و پس از اتمام دوره این مدرسه چندی در همان جا به تدریس و سپس به کتابداری پرداخت.

در طول مر کوتاهش 209 قطعه و مثنوی و قصیده سرود. اکثر مثنوی ها و مقطعات او به صورت مناظره هایی زنده و گیرا و پرشور میان اشخاص و اشیاء و حیوانات و گیاهان است. 

در میان شاعران معاصری که صرفاً در قالبهای کهن شعر سروده اند، پروین اعتصامی بیش از دیگران از دنیای کودکان گفته است.

او با عاطفه ای زنانه و نگاهی مادرانه به کودکان بسیار ارج می نهاد وبا بیان گوشه هایی از زندگی آنان ، تصاویری از وضعیت واقعی جامعه را می نمایاند.

تهیدست 

بی پدر

طفل یتیم

آشیان ویران

صاعقه ما ستم اغنیاست