آسترید آنا امیلیا لیندگرن (آسترید لیندگرن)
Astrid Anna Emilia Lindgren
آسترید لیندگرن (زاده ی ۱۴ نوامبر ۱۹۰۷ - درگذشته ی ۲۸ ژانویه ۲۰۰۲) نویسنده سوئدی کتابهای کودکان و نوجوانان بود که تعداد زیادی از کتابهایش به ۸۵ زبان ترجمه و در بیش از ۱۰۰ کشور جهان منتشر شده است.
آسترید لیندگرن بیگمان نامدارترین نویسنده سوئد و تأثیرگذارترین نویسنده بر ادبیات کودکان به شمار میرود. کتابی که بیدرنگ لیندگرن را بلند آوازه کرد و تأثیری جدی بر آثار مربوط به کودکان به جا گذاشت، "پی پی جوراب بلند" بود. این کتاب به بیش از ۹۰ زبان برگردانده شده است و از آثار محبوب کودکان به شمار میآید.
لیندگرن به پاس تخیل خود جایزههای بیشمار بینالمللی و کشورهای اسکاندیناوی گرفته است.
لیندگرن همچنین یک چهره عمومی برجسته و بانفوذ نیز بود، و سهمی اساسی در بحثها و گاه وضع قوانینی در زمینه حقوق کودکان و جانوران، جنگ و سیاست عدم خشونت، و مسائل فرهنگی متفاوت داشت. در سال ۱۹۷۶ با نگارش رسالهای تند درباره سیاستهای مالیاتی به سقوط حکومت سوئد کمک کرد.
آسترید در نوامبر سال ۱۹۰۷ در یک خانواده کشاورز در روستای دیمربای در ایالت جنوبی اسمولند سوئد زاده شد. او دومین فرزند ساموئل اگوست اریکسون و هانا بود. پدرش روی زمین کشاورزی اجارهای در نس، محل اقامت کشیش محل در کناره روستا کار میکرد. او چهار فرزند داشت، یک پسر و سه دختر. به نظر لیندگرن، کودکیاش شاد و سرشار از ماجرا بود. تنها کار روی مزرعه رشته شادیها و بازیها را از هم می گسیخت. لیندگرن همیشه از کودکی شادمانهاش به عنوان نقطه اوج انگیزش خود به کار نویسندگی یاد کرده است. او در خانهای بزرگ شد که پدر و مادرش به یکدیگر و فرزندانشان دلبسته بودند و این روابط در آن دوره زیاد معمول نبود. لیندگرن به وابستگی ویژه پدر و مادرش اعتماد داشت و همواره یادآور میشد که خود و خواهران و برادرش آزادی و امنیت را در سالهای نخستین زندگیشان تجربه کردهاند. فرزندان اریکسون باید از وقتی که تواناییاش را مییافتند، روی زمین کار میکردند. کار در آنها احساس مسئولیت و اعتماد به نفس پدید می آورد، اما آنها میتوانستند با وجود محدودیتهایی، با خرسندی به بازیهای خود بپردازند. لیندگرن هیچ راهی را بهتر از بازی آزادانه با رعایت موازین اخلاقی انعطافپذیر نمیدانست.
آسترید لیندگرن در رشته منشیگری تحصیل کرد و در ۱۸ سالگی کودکی به دنیا آورد. او ناچار شد سرپرستی کودک را به خانوادهای دانمارکی واگذار کند. این تجربهی تلخ، در توصیف دردناک او از زندگی کودکان تنها و رها شده بازتاب یافته است. همین که پایگاه اجتماعی و مالی آسترید تثبیت شد، پسرش را به خانه بازگرداند. در سال ۱۹۳۱ با استور لیندگرن ازدواج کرد و صاحب فرزندانی شد. همسرش به زودی در گذشت، و او دیگر ازدواج نکرد. در سالهای ۱۹۴۶ تا ۱۹۷۰ در بزرگترین انتشارات کودکان در سوئد، "ربن و شورگن" کار میکرد. انتشارات "رابن و شوگرن" نویسندگان سوئدی را به کار بیشتر بر میانگیخت و بهترین آثار ادبیات کودکان بین المللی را به سوئد میآورد.
اکثر داستانهای او براساس خاطرات دوران کودکی و زندگی خانوادگیاش در نس نوشته شدهاند. در اصل مشهورترین شخصیت داستانهای او را که پیپی جوراب بلنده نام دارد، کارین دختر خردسالش زمانی که آسترید در بستر بیماری بود خلق کرد.
انتشار نخستین کتاب لیندگرن بلافاصله پس از جنگ جهانی دوم، نشان دهنده علاقه شدید او به آموزش و پرورش و روان شناسی کودک و نیز ارتقاء آگاهی همگانی از حقوق کودکان بود. لیندگرن به تمامی در جبههی کودکان باقی ماند، و همواره شیوه های سلطه جویانه و تعلیمی سنتی را مورد انتقاد قرار داد. به پیامد جنگ، ادبیات روستایی و ماجراجویانه اولیه کودکان، سطحی و دروغین به نظر میرسید. کارهای لیندگرن خوانندگان جوان را به زندگی روزمره نزدیکتر میساخت و لحن شاد و خوش بینانهای داشت. لیندگرن در کنار نویسندگانی مانند "لنارت هلسینگ" و "تاو جانسون" بر ادبیات کودکان سوئد تاًثیر گذاشت و پایگاه آن را در جامعه تغییر داد. او با نوشتن در همه ژانرها و سبکهای ممکن، پیوسته هنجارها و نقشهای مرسوم را، سازگار با مفاهیم آموزش و پرورش و نیز اصول هنری زیر پا میگذاشت.
آسترید در سال 1944 با کتاب "درددلهای بریت ماری" در مسابقهای ادبی که به وسیلهی موسسهی تازه تاسیس رابن و شوگرن برگزار شده بود، شرکت کرد و برندهی جایزهی دوم این مسابقه شد، سال بعدش نیز در همان مسابقه شرکت کرد و کتاب "پیپی جوراب بلندهی" او که برای کودکان و نوجوانان نوشته شده بود جایزهی اول مسابقه را دریافت کرد. این کتاب از آن زمان تاکنون یکی از محبوبترین کتابهای کودکان در سراسر جهان است. در حالی که آسترید لیندگرن قبل از برنده شدن در مسابقه، آن را برای چاپ به موسسه انتشاراتی "بونیِرش" برده ولی آن موسسه، کتاب را قابل چاپ تشخیص نداده و پس فرستاده بود.
آسترید با انتشار کتابهایش خیلی زود به نویسندهی مورد علاقه مردم تبدیل شد؛ اما از آنجا که بیاعتنایی به قدرت بزرگسالان و رعایت نکردن احترام آنان از خصوصیات اخلاقی قهرمانان خردسال کتابهای او بود، گاهی مورد خشم و غضب بعضیها قرار میگرفت.
وی که به دلیل دفاع و حمایت از حقوق کودکان و حیوانات و همچنین مخالفتش با تنبیه بدنی، فردی شناخته شده بود، در سال 1958 صاحب دومین جایزهی بینالمللی ادبیات کودک به نام جایزه "هانس کریستین آندرسن" شد.
استعداد لیندگرن در قصه گویی تنها بخشی از تواناییهای اوست. او توانست مهر و توجه میلیونها کودک و بزرگسال را به سبب توجهاش به انسانیت و شرافت به خود جلب کند. لیندگرن هم در زندگی و هم در ادبیات همواره جانب دار تنگدستان و آسیب دیدگان بود، چه کودکان، چه بزرگسالان یا حیوانات. جایزه صلح ۱۹۷۸ تجارت کتاب "آنان" و "مدال آلبرت شوایتزر" از سوی انستیتو رفاه حیوانات ایالات متحده در سال ۱۹۸۹ به همین دلیل به او تعلق گرفت. افزون بر اینها، دو جایزه به نام او اختصاص یافته است. در سال ۱۹۶۷ به مناسبت شصتمین سال تولد آسترید لیندگرن انتشارات "ربن و شورگن" جایزه نقدی را بنیاد نهادند که هر ساله در زاد روز تولد لیندگرن به نویسندهای سوئدی زبان اهدا میشود. پس از مرگ لیندگرن در سال ۲۰۰۲ دولت سوئد نشان یادبود آسترید لیندگرن (آلما) را پدید آورد تا زندگی و آثار او را در حافظه جمعی زنده نگه دارد و رشد ادبیات ناب کودکان و نوجوانان را ترغیب و ترویج کند. این جایزه که مبلغ آن ۵ میلیون کرون است بزرگترین جایزه نقدی جهان در حوزه ادبیات کودک و نوجوان به شمار میآید. بزرگترین بیمارستان کودکان سوئد در استکهلم نیز به نام این نویسنده نام گذاری شده است.
آسترید لیندگرن در سال ۲۰۰۲ و در سن ۹۴ سالگی درگذشت.
منابع: فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان، سال دوم، شماره 6، تابستان 1394، مینا پورشعبانی