موزهی رضا عباسی
موزهی رضا عباسی که در خیابان شریعتی واقع شده است در سال ۱۳۵۶ گشایش یافت و به یاد نقاش مشهور دورهی صفوی اهل کاشان، رضا عباسی، نامگذاری شد.
موزهی رضا عباسی یکی از غنیترین مجموعههای تاریخی - فرهنگی کشور است که میتوان آن را نمونهی کوچکی از موزهی ایران باستان دانست. مجموعههای دیدنی این موزه مربوط به هزارهی دوم قبل از میلاد تا اوایل قرن بیستم و دورهی قاجاریه است. در این موزه حدود 50 هزار قلم شی نگهداری میشود اما متاسفانه در تالارهای موزه فقط امکان نمایش 700 اثر وجود دارد و سایر آثار هر از چند گاهی در بخش نمایشگاههای موقت فرصت مییابند تا خود را در معرض دید علاقهمندان قرار دهند.
ساختمان موزهی رضا عباسی سه طبقه بوده و بازدید از آن از طبقات بالا به سمت طبقات زیرین صورت میگیرد. این موزه دارای تالارهای مختلفی است که عبارتند از: تالار دورهی پیش از اسلام (طبقه سوم)، تالار هنرهای اسلامی 1 و 2 (طبقه دوم)، تالار نگارگری (طبقه اول)، تالار خوشنویسی (طبقه اول) و تالار نمایشگاه موقت (طبقه همکف).
ـ تالار پيش از اسلام موزهی رضا عباسی: آثار ايرانی و دورههای ماقبل تاريخ و پيش از اسلام، گسترش تدريجی فنون و تطابق مصالح مادی با نيازهای زندگی روزمرهِ انسان را به نمايش درمیآورند. شكل و طرح اشيا از منظر حيوانات و صحنههای محيط الهام دارند. اين امر به حد اعلا در مفرغهای لرستان كه مجموعهی عمدهای از آثار محفوظ در اين موزه را تشكيل میدهند، مشهود است. به علاوه آثاری از دورهی هخامنشی، اشكانی و ساسانی عرضه شدهاند كه به پيشرفت افزون دانش فنی و برقراری تماسهايی بين صنعتگران و مراكز هنری اشاره دارند. از فلزكاری دوره ساسانی معلوم میشود كه صنعتگران آن عصر به شناخت تام خواص فيزيكی فلزات دست يافته بودند و میتوانستند آنها را به ميل خود شكل دهند.
ـ تالارهای دورهی اسلامی موزهی رضا عباسی: ظروف سفالی، اشيای فلزی، عناصر معماری، جواهرات و منسوجات دورههای سلجوقی، تيموری و صفوی در دو تالار عرضه شدهاند. دورهی قاجار نيز در اين بخش به وسيله قلمدانها و جلدهای كتاب و جعبههای روغنی معرفی شده است.
ـ تالار خوشنويسی موزهی رضا عباسی: خوشنويسی كه يكی از والاترين دستاوردهای دورهی اسلامی است، در اين تالار به نمايش گذاشته شده است. در اين تالار میتوان مراحل مختلف تحول خطاطی را از میان نوشتهها كه به خطوط ثلث، محقق، نسخ و نستعليق است، مشاهده نمود و با هنر كتابسازی نيز آشنا شد.
ـ تالار نگارگری موزهی رضا عباس: گنجينهی مفصلی در باب سنت نقاشی دورهی اسلامی در اين تالار به نمايش گذاشته شده است که كهنترين نمونه آن برگی از شاهنامه «دموت» مربوط به اواسط سدهی هشتم هجری قمری است. اين تالار مراحل تحول و رشد اين هنر را تا سدهی چهاردهم هجری قمری در بر میگيرد. در این مجموعه میتوان تابلوهايی از مكتب شيراز، تبريز و هرات را دنبال نمود.
در این موزه تعدادی از لوازم شخصی صادق هدایت نیز نگهداری میشود اما این وسایل در بخش مخزن موزه قرار دارد و بازدید از آن امکانپذیر نیست.
ـ کتابخانهی موزهی رضا عباسی: کتابخانه از دیگر بخشهای موزهی رضا عباسی است که در طبقهی سوم قرار دارد و شامل حدود 6000 جلد کتاب است که مجموعهای نسبتاً غنی در زمینهی تاریخ و فرهنگ ایران است. هم چنین چندین دوره روزنامه و مجلهی قدیمی فارسی، مکمل مجموعه است و میتواند منبع ارزندهای برای تحقیق علاقهمندان به تاریخ هنر، باستانشناسی و فرهنگ ایران باشد.
ـ بخش مرمت و نگهداری موزهی رضا عباسی:
بخش مرمت و نگهداری موزه با دو آزمایشگاه و کارگاه به مرمت و بازسازی نقاشیها، اشیای فلزی و کتابهای خطی اختصاص دارد و یکی از پیشرفتهترین کارگاههای مرمت در کشور است. بنابراین، این کارگاه نه تنها به مرمت اشیای موجود در موزهی رضا عباسی میپردازد، بلکه ترمیم آثار ارسالی از موزههای دیگر کشور را نیز به عهده دارد.
ـ بخش انتشارات موزهی رضا عباسی: انتشارات موزه تاکنون کتابهای مرجع گوناگونی را دربارهی هنر و تاریخ ایران به چاپ رساندهاست. کهنترین نمونه برگی از شاهنامه دموت مربوط به اواسط قرن 8 هجری است. این تالار مراحل تحول و رشد این هنر را تا قرن 14 هجری دربرمی گیرد.