آموزش از طریق تئاتر

تئاتر، تقلید یانمایشی از زندگی است که برای سایرین اجرا می شود ودرهرفرهنگ وهردوره ای نیز وجود داشته ودارد. گرچه غالبن به دنیای خیالی و قراردادی تئاتربه دیده یک سرگرمی صرف می نگرند، اما این ابزار یکی از اولین راه هایی است که کودکان به واسطه آن درباره زندگی،اعمال ونتایج رفتارها،سنن و باورها،دیگران وخودشان چیز می آموزند.

گرچه برنامه های اجرای تئاتردربسیاری ازمدارس ابتدایی وراهنمایی سطح کشوروجود دارند،تنها معدودی قادر به درک اهمیت و قدرت درام درزندگی و آموزش هستند.

بازیگران بالفطره

کودکان ازهمان بدو تولدبرای معنابخشیدن به جهان اطرافشان از "وانمودن" استفاده می کنند. آنان محیط اطرافشان را مشاهده کرده، بدان پاسخ می دهند واز کلمات و اعمال بزرگترهاتقلیدمی کنند. این بازیگران کوچک خودبه خلق موقعیت دست می زنندونقش هارابه سایرین نیز تفویض می کنند. آنان با همسالانشان بده بستان کلامی وعاطفی دارند وفضاها وابزارهارامی چینند تا داستان هایشان راصورت تحقق بخشند.آنان یکدیگر رارهبری می کنندتانمایشی را سامان دهندوبهنمایش یکدیگر گوش می سپارند. به عبارت ساده تر،کودکان با توانایی های بالقوه شان برای نمایشنامه نویسی، بازیگری،طراحی،کارگردانی وتماشاچی گری به مدرسه قدم می گذارند.

دانش آموزان درهرکلاسی می توانندمدعیان نیرو نویدبخش آینده تئاترامروزباشند.مامجبورنیستیم منتظر تجهیزات وامکانات گران قیمت باشیم. بادادن شانس خلق نمایشنامه به کودکان وتماشای نمایش های سایرین،آنان می توانندبه جهان گذشته، حال وآینده وحدنهایی دنیای مجازی خیال سفرکنند.دانش آموزان  به صورت غریزی به توانایی ها و قوه تخیل برای رفتن درقالب دیگران مجهز بوده وقادرهستندکه حین کشف واقعیت های پیچیده و امکانات نامحدود جهان اطرافشان، به فهم ودرک انسان های پیرامونشان نایل آیند.                   

                                                1

یادگیری به وسیله نمایشنامه خلاق

آموزش تئاتردردبستان منوط به داشتن یک درام خلاق است، فرم قاعده مندی ازهمان وانمودن های کودکانه که درنمایشنامه به مثابه یک فرآیند طبیعی وروبه رشدسازماندهی

می شود. آموزگارتوانا می تواند دراماتیزه کردن های فی البداهه را برداستان هاومفاهیم برگرفته از ادبیات،تاریخ،وقایع معاصروتخیلات دانش آموزان استوارکند.

معمولن آموزش خلاقانه درام با آماده سازی اذهان وایجادانگیزه آغاز می شود. آموزگارداستانی تعریف کرده یاایده ای ارائه می دهد،سپس دانش آموزان درباره کنش های نمایش، تقسیم بندی نقش ها، واین که فضای کلاس چگونه می تواند مورد استفاده قرارگیرد،به بحث می پردازند.اززمانی که برنامه ریزی صورت گرفت،دانش آموزان نمایشنامه راچه به صورت بخش بخش وچه به صورت کامل،بازی می کنند. آنان پس از تحلیل وارزیابی هرنمایشنامه، ممکن است هرصحنه رایک یا دوبار باپیرایش ویا افزایش حجم آن تکرار کنند.

درام خلاق به عنوان بخش کاملی از برنامه تئاتر، می توانددرمقطع راهنمایی نیزادامه یابدکه معمولن به صورت فی البداهه برگزار می شود. همچنان که دانش آموزان ارتباطشان را اصلاح کرده وبرتفسیرواجرای متون نمایشی تمرکز می کنند، فرآیندیادگیری مشاهده، خلق وارزیابی شان پیچیده و دورنما می یابد.

فواید آموزش تئاتر برای کودکان

تئاتر میتواند بهترین ابزار برای فعال و سلامت نگه داشتن کودکان باشد، می تواند احساس اعتمادبه نفس و توانایی سخن گفتن درجمع راافزایش داده ومکانی برای تمرین خلاقیت به وجود بیاورد.

معمولن والدین درباره فواید ورزش های گروهی چیزهایی می شنوند،اماکلاس های تئاتروتولیدات نمایشی مزایایی همچون افزایش آرامش هنگام صحبت درجمع، عزت نفس بیشتر،اعتمادبه کارهای گروهی وگشودن روزنه مثبتی که به کودکان کمک کندتایادبگیرند که چگونه مشکلاتشان رابه شیوه های خلاقانه وغیرمعمول حل کنندبه همراه دارندکه درهیچ برنامه ورزشی یافت نمی شوند.            

                                              2

آماده سازی یک نمایش منجر به افزایش اعتمادبه نفس و احساس مقبول بودن می شود

هرفردبه مکانی احتیاج داردکه به آن تعلق خاطر داشته واحساس کند که درآنجاکاملا می تواند خودش باشد. برای کودکان درونگراتر که درفعالیت های گروهی مانندبرنامه های سازمان یافته ورزشی قاطعیت لازم یاتوان جسمانی کافی راندارند،تئاتر می تواند گزینه مناسبی برای کسب اعتماد به نفس درسنین پایین ترباشد. بازی دریک نمایش یادرآغاز تنها نگریستن به نمایش سایرکودکان، شیوه های جدید ارتباط باگروه همسالان وپرورش شناخت خویشتن حین کارگروهی، اعتماد به یکدیگر ومهمتر از همه احساس خواسته شدن کودک هدیه می کند.

جو مثبت کشف استعدادهای غریزی درحین یادگیری نحوه کارباسایرکودکان به شیوه ای مفید وخلاق می تواند قدم مثبتی برای افزایش عزت نفس یک کودک بوده و همچنین به شکل بنیادینی موفقیت آنان در مدرسه وزندگی خانوادگی راتضمین کند. بنا به نظر"آنتونی هوبرت" – بنیانگذار تئاترراکی مونتین- کودکی که به کارتئاتر اشتغال  می ورزد، درپیشرفت کامل یک ذهن جوان شرکت می کند.چنانچه فردی ازهمان سنین کودکی بیاموزد که از لحاظ احساسی آمادگی لازم را کسب کند، می تواند شرکت کننده فعال گروهی باشدکه همان جهان است. تجربه تئاتر سخنوری درجمع را جذاب می کند.

ایستادن درصحنه و خواندن خطوط مشخصن برای تمرین توانایی های سخنوری درجمع سودمند است، اما نکته ظریف مسئله دراینجاست که کودک نهایتن این توانایی رابرای دفاع ازخود وبیان بهترخویش به کار خواهدبست. فواید توانایی صحبت کردن با بزرگسالان به نحوه شایسته درجمع ودرکلاس قابل توجه است. بچه هایی که هنرسخنوری درجمع رابه شیوه ای قاعده مند (تئاتر) تمرین می کنند، یاد می گیرند که دردنیای واقعی نیز به همین شکل رفتار نمایند.پیش از آن که ترس  ضعیف کننده ای که بیشتربزرگسالان هنگام صحبت درمقابل جمع دارند، شانس آن را بیابد تاکاملن آنان رادربربگیرد.

ثبت نام کودک دریک دوره یاانجمن هنرهای نمایشی روش موثری است برای آموزش چیزهای ساده ای همچون تقویت صوت، حافظه، مدیریت ترس از صحنه واستفاده از چیزها به مثابه ابزار صحنه وافزایش تخیل برای قدرت بخشیدن به نیروی کلمات، این تمرین درواقع به موفقیت های بیشتر درمدرسه وافزایش توانمندی برای تصدی ریاست درفعالیت های دیگر همچون ورزش های گروهی منجر خواهدشد.

                                3

تولیدات نمایشی بارقه های خلاقیت را آزاد می سازد

آلبرت انیشتن درجایی می گوید: " ابتکار مهم تراز دانش است." درست همانند هرمهارت دیگری ،برروی قوه ابتکار نیز باید کار کرد تابه توانایی حل مشکل ، که درمحیط های کار قرن بیست ویک موردنیاز است، بدل شود. غالبن شیوه های سنتی آموزشی، کودکان رادرچهارچوب قرار می دهند. تئاتر به کودکان کمک می کندکه ورای این چهارچوب ها زندگی کرده و به خاطرش مورد تحسین  

قراربگیرند وهمچنین راه خوبی برای به کاربستن توانایی های خلاقه شان درحل مشکلات، نشانشان می دهد.                                            

پرورش خلاقیت حتی برای کودکانی که درورزش های گروهی نیز موفقند، اهمیت دارد. به غیرازبازی وخواندن، تئاتر راههای زیادی برای کشف خلاقیت – همچون ساختن و رنگ آمیزی صحنه ، طراحی لباس ، طراحی نوروصدا، نمایشنامه نویسی ، ساخت موسیقی، و... پیش پای کودک می گذارد.

سیدنی وریان صاحب و کارگردان تئاتر "ستارگان جوان" شعارش این است که من هرروز یکی ازکارهایی راانجام خواهم دادکه از آن می ترسم. " کودکان باید ریسک کنند تا رشدیابند." او توضیح می دهد:" این همان چیزی است که در کلاسهای من پرورش می یابد.کودکان پیش ازنمایش نزد من می آیند و می گویند که ترسیده اند. من جواب می دهم عالیست ، حالا آن انرژی مفرح را بگیرید ویک کاربزرگ با آن انجام دهید.

آموزش تئاتر محل امنی برای تمرین خلاقیت وانجام ریسک های شخصی برای کودکان فراهم آورده وباصدور مجوز به آنان برای ابزار وجود درمقابل جمع، اعتمادبه نفسشان راچه برروی صحنه وچه در روابط روزمره، تقویت می کند.

نمایش کارکرد تحصیلی راافزایش می دهد

نتایج تحصیلی بسیاری از دانش آموزان ارتباط معناداری رامیان اشتغال به تئاتر وپیشرفت تحصیلی نشان می دهد. دانش آموزانی که به این هنر می پردازند، به غیراز کسب نمرات بهتر به نسبت همکلاسی هایشان غالبن توانایی بالاتری در خواندن ازخود به نمایش گذاشته، حضورذهنشان رااز دست نداده وبرخلاف همتایان خود، عمومن بیشتر وقت خودرادرمدرسه می گذرانند.

درک خواندن

مطالعات نشان می دهند که نه تنها اجرای یک داستان وتعدادی فعالیت های نمایشی دیگر در کلاس به فهم دانش آموز از اثری که اجرا می شود، کمک می کند، بلکه این تجربیات به آنان درک بهتری نیز از آثار ادبی دیگر وهمچنین از زبان و به طور کلی از نحوه بیان می دهد.          4

پیشنهادهایی برای کار با کودکان

مرحله اول

بچه ها را دایره وارگردآورید. از آنان سئوال کنید که درباره تئاتر چه می دانند وچگونه فکر می کنند؟ به گرد دایره بچرخید واز هرکودک بخواهید که چنددقیقه درباره مفهومی که تئاتر برایش دربردارد، صحبت کند. این به شما کمک می کند بدانید که کودکان به طوراخص به چه چیزی برای یادگیری احتیاج دارند؟                             

مرحله دوم

نام کاراکترهایی که معمولن کودکان می شناسند را بنویسیدوآن هارادر درون یک کلاه بریزید نا آن ها از میانش به صورت اتفاقی بردارند.به آنان زمان دهید تا تمرین کرده واجازه دهید تادرمقابل گروه اجرا کنند. این به هرکودک فرصت می دهدتا برای لحظاتی به جای یکی از کاراکترها باشد. این تمرین ساده به همه ی شرکت کنندگان شانس لمس نزدیک تماشاچی را می دهد.

مرحله سوم

از هرکودک بخواهید که یک مونولوگ خیلی کوتاه را اجرا کند. این اجرا نباید بیشتر از 30 دقیقه طول بکشد. این تمرین ابزاری سودمند برای کمک به حافظه است. همچنین دراین تمرین صدای مطلوب برای تئاتر نیز باید فرا گرفته شود.

مرحله چهارم

نمایش کوتاهی انتخاب کنید تا کودکان برای والدینشان اجرا کنند. نقش را میانشان تقسیم کنید. درآماده سازی لباس وگزینش موارد مناسب به آنان کمک کنید. ابزار آلات صحنه را مختصر بگیرید چراکه ممکن است همه والدین از عهده مخارج آن برنیایند.

مرحله پنجم

کل زمان یک کلاس راصرف کارکردن با کودکان بر روی آماده سازی صحنه نمایش کنید. آموزش تئاتر به کودکان مواردی غیر از بازیگری را نیز شامل می شود. دست و پنجه نرم کردن با کلیه مراحل آماده سازی یک نمایش ، خود یک دوره آموزشی تمام وکمال است.  

       گردآورنده : فاطمه حبیبیان 

منابع :

• تئاتر وکودکی / نویسنده : سیدحسین  فدایی حسین
• نوجوان وتئاتر جدید/ نویسنده :نوئل گرگ  ترجمه ؛ سیدحسین  فدایی حسین
• کارگردانی تئاترکودک ونوجوان / نویسنده: هلنا روزنبرگ  ترجمه؛  فاطمه حسینی