نگاهی به داستان: "خداحافظ راکون پیر

نویسنده وتصویرگر" کلر ژوبرت"

داستان "خداحافظ راکون پیر"اثر نویسنده ی خوب کودکان "کلرژوبرت" است.داستان ، روایت هفتمین بچه خرگوشی  است که کمی دیرتراز شش بچه ی قبل از خودمتولدمی شودواین موجب نگرانی خرگوش مادروپدرمی گردد .خرگوش پدربه دنبال راکون پیربه عنوان دانای جنگل می رود و اورابالای سرهمسرخودمی آورد.راکون پیربا وعده ی دنیایی بزرگتراززهدان مادربه خرگوش نوزاد ، موجب می شودبه دنیابیاید.آن هادوستان خوبی برای هم می شوندودرس های زیادی رابه هم می آموزد.سرانجام راکون پیردریک روزپاییزی ازدنیامی رود.خرگوش دلتنگ وناراحت می شودو قرار و آرام نداردامادررویای خوداورامی بیندکه ازجهان دیگربااوحرف می زندکه بهترازدنیاست وبهترین چیزی که می توانددراوآرامش به وجودبیاوردیادوذکرخداست.فردای آن روزوقتی که خرگوش_تک_ شادازشادی روح راکون پیراست سنجابی باشتاب به سوی اومی آیدوازاین که بچه اش نمی خواهد متولد شود از وی کمک می طلب . "تک" به کمک می رودانگارکه راکون پیرروزتولدوی؛وداستان به پایان می رسد...

یکی ازمولفه های داستان مدرن و امروزی(داستان های کوتاه وبرای بزرگسالان)، به تأمل  واداشتن  و  اندیشیدن مخاطب  است واین که ساعت ها ذهن خواننده رابه چالش واداشته و درگیرکندبرای دست یابی به کشف وشهوددرون مایه ی روایت بدون دخل وتصرف نویسنده یا پیچاندن نسخه برای مخاطب یاخواننده،بدون قضاوت و حضور درسطح؛ از طریق نشانه ها وکدهایی که درسراسرداستان ممکن است وجود داشته باشد_ چراکه دست یابی به کدها و نشانه ها منطق داستانی را نمایان و قابل دسترس می کند_نشانه هایی که وقتی کارهم قرارمی گیرند،اسلوب وشاکله ی اصلی داستان را به لحاظ معنایی ودرون متن ،نشان داده ونمایان می کند.

"خداحافظ راکون پیر"؛گرچه برای کودکان گروه سنی "ب وج "نوشته شده که خیلی ممکن است مشمول این تعریف نباشد اما می تواند به خاطر دلایلی که این داستان،به لحاظ مفهومی وشکل روایتی که دارد و  واداشتن به تأمل در انجامین اثربه مخاطب،می تواندقرارگیرد.این داستان، جزء داستان های مضمون گرابرای کودکان است وبرمحوریت محتوایی وغنای معنایی استواراست راوی حضوری یک دست وفعال دارد و راوی محوراست.وی حس کنجکاوی ، جسنجوگری، خوب دیدن،درک درست از پدیده ها وعناصرطبیعت وزندگی را به محاطب منتقل می کندوحضوری فرامتنی به خود داده بدون دخل وتصرف یااعمال اندیشه و مضمون خود به مخاطب، بلکه واداشتن او به نگریستن و رسیدن براساس ذهنیتی که ایجاد می کند ،برای وی شکل می دهد.درواقع چیستی وچرایی جهان هستی وآفرینش رابرای مخاطب بازگومی کند.

"خداحافظ راکون پیر،"داستانی برای رجعت وبازگشت به خویشتن است بایک حرکت دوری از تولد، زندگی،مرگ ودوباره زندگی پس ازمرگ ، فلسفه ی هستی را با زبانی ملموس ، قابل فهم وبادرایت و هوشمندی کامل بیان می کندوبرمخاطب تأثیرمی نهد. وقتی خرگوش هنوزدرزهدان مادراست اورابه آوردن وزیبایی های خلق شده دردنیا، امیدوارمی سازد.نویدش می دهد.بعدازتولد،شادی رابه او می آموزد.دوستی را به اومی آموزد.عشق را وهدفمندبودن در زندگی را.اوراجهت دهی وساماندهی می کندو در صفحات پایانی خیلی نرم باوزش بادپائیزی وتغییرفصل ورنگ برگ ها،مرگ را زیبا جلوه می دهد.برای پرتاب شدن ذهن مخاطب به جهان دیگر،بی آن که فضایی هولناک و خوف انگیز ازمرگ خلق کند. احساس جدایی آدمی ازهم رابااحساسات خرگوش نسبت به رفتن راکون پیر(که نمادخرد، تجربه واندیشه است)به خوبی تصویرمی کند،به طوری که حتابزرگترهاراتحت تأثیرقرارمی دهد.ندایی که ازدرون اوبرمی خیزد،درواقع خیزش دوباره ی خرگوش برای تأمل ،دقت نظرواندیشیدن درباره ی آن چه اتفاق خواهدافتاد واساس جهان هستی به وجودآورده؛رابه طورملموس وقابل درک برای مخاطب مطرح می کند.

"خداحافظ راکون پیر"،درواقع داستانی فراشعور و فرااندیشه متناسب با نیاز و درک مخاطب یعنی کودکان است که بی آن که مستقیمن درس اخلاق بدهد،اخلاق است.بی آن که حتایک اشاره به آموزه های دینی به طورصریح ومستقیم داشته باشد،آموزش معرفت،شناخت وآموزه های دینی ومعرفتی است.نرم،پاورچین پاورچین،به جهان درون ودنیای ذهنی کودک پامی نهدواورامتحول می کند _چیزی که دغدغه ی همه ی انسان هاست وگاهی بزرگترها ازدرک و بیان آن وچگونگی انتقال درست آن به کودکان عاجزند_اما خانم" ژوبرت" به ساده ترین وقابل فهم ترین شکل ممکن آن را به بچه ها منتقل می کندبه طوری که بعدازخوانش داستان ودقت ونظردرتصاویرزیبایی که خلق کرده در تصویرگری آن یک آرامش درونی به خواننده دست می دهد.

شخصیت پردازی درداستان قوت خاصی دارد.درآغازکودک ارتباط باخرگوش مادروحس مادری که بااودارد،برقرارمی کند.جرقه ی آغازین وچگونگی دلبستگی کودک درزهدان مادر بی آن که بداندبه دنیای بزرگتری پامی نهدوپیش روی اوست،چیزی که به طور بالقوه وغریزی درهرآدمی قبل ازتولد وجود داردیاممکن است وجودداشته باشد.

چالش ذهنی وسوأل برانگیزبرای مخاطب به طورنرم وملموس ازجملات آغازین راکون پیرباکودکی که قراراست متولدشودبه مخاطب منتقل می شود.انتخاب چندوجهی معنایی اسم "تک" برای خرگوش شخصیت اصلی داستان معانی زیادی رابه ذهن متبادرمی سازد.تک بودن به لحاظ تفاوتی که با شش بچه خرگوش دیگر که قبل از اومتولدشدندودرهمان آغازحضورشان محومی شود.،تک بودن به معنی انسانِ تنهاو تنهابودنش بعدازراکون پیر،تک بودن به لحاظ درک ودریافت درستی که ازتولد،زندگی ومرگ درمی یابدواو را ازبقیه مجزامی سازدوتک بودن اوبه دلیل جایگزینی اوبر راکونِ پیر؛که برای انتقال آموزه های خود(انگارکه قراراست تاپایان جهان هستی این چرخش درحال حرکت باشد ونسل به نسل وانسان به انسان منتقل گردد)برای دیگران اتفاق می افتد.

شخصیت راکون پیر،که نمونه ونمادخردِپیر،اندیشه ی کامل ویک نوع مرادوراهنما بودن است برای تربیت وپرورش اندیشه های معنوی وقوتی که درمعرفی دوشخصیت،نویسنده ازخودنشان  داده به راحتی بحث جایگزینی،باورپذیری وهمزادپنداری پیش می آید و مخاطب کودک خود،سریع با خرگوش همزادپنداری می کند وراکون پیرکه خردِ برتر است براوتأثیرمی گذارد.بنابراین جداازمعرفی  خوب شخصیت ها وشخصیت پردازی بی بدیل نویسنده،باورپذیری وتأثیرگذاری آن رادرمخاطب سامان می دهدوجلوه ای روحانی ومعنوی به وی می دهد.

داستان درسه بخش آغازین، میانه وپایان، شکل بندی می شود هم چنان که مراحل حضور وتکامل آدمی ازتولد،زندگی ومرگ وارتباط بین ساختارداستان وپیام ومضمون پردازی قوی داستان،یک ارگانیسم تصویری ومعنایی ِتکامل یافته درسراسرداستان، نمود عینی پیدامی کند.

انتخاب شخصیت های حیوانی به جای انسان یکی دیگرازویژگی های مثبتی است که به خوبی ازعهده ی آن برآمده است.کودکان دنیای ذهنی وتخیلی خوبی دارندوباتوجه به تخیل ودرونیات شان،باچیزی غیرازنوع خودراحت ترمی توانندارتباط برقرارکنندبه شرط آن که نویسنده آن قدرقوی عمل نمایدکه بتوانداین پیوندعاطفی ،تخیلی ومعناسازرا برقرارکند وخانم "ژوبرت "به خوبی این پیوند رادرذهن و ضمیربچه ها شکل داده است.

"خداحافظ راکون پیر"؛جزءمعدودداستان هایی ست که هدفمند،آگاهانه،نرم وملموس ،گام به گام؛ توانسته مفاهیم دینی ومعنوی را به بچه هامنتقل کند وچالش ذهنی جهت برانگیختن حس کنجکاوی ،جستجوگرانه وقابل درک ودریافت برای گروه سنی مخاطب (ب وج)که دردنیای ذهنی شان بین تخیل،رویا و واقعیت زندگی می کنند؛جلوه گرشود.

جالب تراین که خانم" ژوبرت"خودتصویرگری متن رابه عهده دارد.تصویرگری فوق العاده جذاب، خلاق،گویا،ملموس وهنرمندانه بااستفاده ازشکل بندی ورنگ های نرم وآرام بخش(که تناسب معنایی با موضوع نیز کاملن رعایت شده ودارد)تلطیف روحی خاصی در مخاطب ایجادمی کند.باخوانش هر صفحه ازداستان باتصویری روبرومی شویم که متن رابه همان میزان که تصویرجذاب وگیراست، در ذهن برای همیشه ماندگارمی سازد.رنگ هاوتصاویرآگاهانه آن چنان روح وروان کودک می طلبد، انتخاب شده اند.هیچ رنگ سرد،مات یا خنثی درتصاویردیده نمی شود.آن هاهمه پویا،جاندار،زنده وملموس اندهم چنان که متن؛ومتن ملموس وقابل درک وزیباست ،هم چنان که تصاویر...دقیقن حس عاطفی ،انسانی ودرنهایت تأثیروتحولی که درپایان متن منتقل می شوددرتصاویر نیزهویداست.

درپایان برای این نویسنده وتصویرگرخوب وخلاق بچه ها،آرزوی فرداهای بهتروبرتر داشته وخوانش کتاب "خداحافظ راکون پیر"رابه همه ی بچه های ایران زمین توصیه می کنم...

آفرین پنهانی